COVID-19 Salgını Nedeniyle Cumhurbaşkanınca Başlatılan Yardım Kampanyası Kapsamında Yapılan Bağış ve Yardımların Gelir ve Kurumlar Vergisi Matrahından İndirimine İlişkin Değerlendirmelerimiz

Cumhurbaşkanı tarafından 30.03.2020 tarihinde yapılan “Ulusa Sesleniş” konuşması ile, Koronavirüs (Covid-19) salgını dolayısıyla mağduriyet yaşayan ihtiyaç sahibi bireylere ilave destek sunmak amacıyla “Biz Bize Yeteriz Türkiyem” sloganı altında Milli Dayanışma Kampanyası başlatılmıştır.

Sözü edilen yardım kampanyasına;

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca kamu bankalarında açılan yardım hesaplarına para yatırarak ya da
• 8119 numarasına kısa mesaj (SMS) göndererek

katılım sağlanması mümkün bulunmaktadır. Sözü edilen yardım kampanyası çerçevesinde yapılan ayni ve nakdi bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergisi yönünden matrahın tespitinde indirim olarak dikkate alınması ve sözü edilen ayni yardımlara ilişkin Katma Değer Vergisi Kanunu (KDV) uygulamaları bu Duyurumuzun konusunu oluşturmaktadır.

1. BEYANA TABİ GELİR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İLE KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ TARAFINDAN YAPILAN BAĞIŞLARIN VERGİ MATRAHINDAN İNDİRİLMESİ

Bağış ve yardımlar, beyana tabi gelirin elde edilmesi veya idame ettirilmesi için yapılan bir harcama niteliğinde olmadığından, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde doğrudan gider yazılamamaktadır. Ancak, belirli şartlar altında şirketlerin kurum kazancından, gelir vergisi mükelleflerinin de beyan ettikleri safi gelirlerinden beyanname üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.

Gelir Vergisi Kanunu (GVK)’na göre, yıllık gelirleri dolayısıyla beyanname veren mükellefler Cumhurbaşkanı tarafından başlatılan yardım kampanyalarına yaptıkları ayni ve nakdi bağışların tamamını, yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinde beyan ettikleri gelirlerden indirebilirler. (GVK, md. 89/1-10) Benzer şekilde, kurumlar vergisi mükelleflerince Cumhurbaşkanı tarafından başlatılan yardım kampanyaları kapsamında yapılan nakdi ve ayni bağışların tamamı da beyanname üzerinde kurum kazancından indirime konu edilebilir (KVK, md. 10/1-e).

Diğer yandan, bizzat Cumhurbaşkanı tarafından başlatılan bu bağış kampanyası kapsamında yapılacak bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde indirim olarak dikkate alınabilmesi için münhasıran bir genelge ya da karar yayımlanmış olmasına gerek bulunmadığı kanaatindeyiz. Zira yasal düzenlemede genelge ya da karar bulunması yönünde bir belirlemeye yer verilmemiş olup, Cumhurbaşkanı tarafından bizzat kamuoyuna duyurularak başlatıldığı açık olan ve fiilen uygulanan bir yardım kampanyası kapsamında yapılan bağışların indirim olarak dikkate alınmasında herhangi bir mahsur olmadığı görüşündeyiz.

Her iki düzenleme kapsamında yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı indirime konu edilmekle birlikte, indirilebilecek bağış tutarı, bağışın yapıldığı döneme ilişkin beyan edilecek gelir veya kurum kazancı ile sınırlıdır. Diğer bir ifadeyle, beyana konu gelirin veya kurum kazancının yeterli olmadığı durumlarda, indirim hakkından ya kısmen yararlanılabilecek ya da hiç yararlanılamayacaktır. Ayrıca, bağışın yapıldığı hesap döneminde indirilemeyen tutarın sonraki dönemlere devredilmesi de mümkün olmayacaktır.

Bu durumda, söz konusu kampanya kapsamında 2020 yılı içinde yapılan bağışlar, bu döneme ilişkin olarak verilecek gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde indirim olarak dikkate alınabilecektir.

Yardım kampanyası halihazırda Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından açılmış banka hesaplarına veya sms yoluyla yapılan “nakdi bağışlar” ile sürdürülmektedir. İzleyen süreçte ayni yardım ve bağışların da yardım kampanyası kapsamına dahil edilmesi halinde, yapılan ayni bağışların tutarları da GVK’nın 89/1-10 ve KVK’nın 10/1-e maddesi hükümleri kapsamında (herhangi bir üst sınıra tabi olmaksızın) gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde indirim olarak dikkate alınabilecektir.

Cumhurbaşkanı tarafından başlatılan yardım kampanyasının kapsamına ayni bağışlar alınmasa dahi, aynı saikle yapılacak olan ayni bağışların indirimine ilişkin bir kısım düzenlemeler de işbu Duyurumuzun izleyen bölümlerinde bilgilerinize sunulmaktadır.

2. BEYANA TABİ OLMAYAN GELİR ELDE EDENLER İLE ÜCRETLİLERİN YAPTIKLARI BAĞIŞLARDA İNDİRİM

Beyana tabi olmayan ve tevkifat suretiyle vergilendirilen gelirler ile beyana tabi olmayan ücret gelirleri elde edenler bakımından yapılan bağışların, bu kişilerin söz konusu gelirleri üzerinden indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Ancak, sözü edilen gelirleri elde eden mükelleflerin bu gelirlerini yıllık beyanname ile beyan etmeleri gerektiği (örneğin, tek işverenden alınan ücret gelirlerinin 2020 yılı için 600.000 TL’yi aştığı) durumlarda, beyan edilecek toplam gelirden GVK’nın 89/1-10. maddesi çerçevesinde yapılan bağışların indirilmesi mümkün olacaktır.

3. BELEDİYELERE YAPILAN BAĞIŞLAR

Milli Dayanışma Kampanyasının dışında bazı belediyelerce de yardım kampanyalarının düzenlendiği görülmektedir. Belediyelere yapılan bağışların niteliğine göre vergi matrahlarından iki şekilde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır:

A. Beyan Edilecek Gelirin %5’i ile Sınırlı Olarak İndirilebilecek Bağış ve Yardımlar

Yıllık beyan edilecek gelirin %5'ini (kalkınmada öncelikli yöreler için %10'unu) aşmamak üzere, belediyelere makbuz karşılığında yapılan nakdi ve ayni her türlü bağış ve yardımlar, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden indirilebilir. (GVK, md. 89/1-4) Benzer şekilde belediyelere makbuz karşılığında yapılan nakdi ve ayni ter türlü bağış ve yardımlar toplamının o yıla ait kurum kazancının %5'ine kadar olan kısmı, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilir. (KVK, md. 10/1-c)

B. %5 Sınırlaması Olmaksızın Tamamı İndirilebilecek Olan Bağış ve Yardımlar

Belediyelere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan nakdi ve ayni her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı yıllık beyanname üzerinde beyan edilen gelirden veya kurum kazancından indirilebilecektir. (GVK md. 89/5 ve KVK md. 10/1-ç)

Özetle, doğrudan yukarıda belirtilen kamu tesislerine yönelik olan bağış ve yardımların tamamı gelir veya kurumlar vergisi matrahlarından indirilebilirken, bu tesislerle doğrudan bağlantısı olmaksızın belediyelere yapılan bağış ve yardımlar beyan edilen gelir veya kurum kazancının %5’i ile sınırlı şekilde indirime konu edilebileceklerdir. %5’lik kısmın hesaplanacağı beyana tabi gelir ve kazanç tutarı olarak, geçmiş yıllar zararları ve iştirak kazançlarının düşüldüğü, buna karşılık diğer istisna ve indirimlerin uygulanmadığı gelir ve kazanç dikkate alınmaktadır. Mali İdare, %5’lik tutarın hesaplanmasında Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin matraha eklenmemesi gerektiği görüşündedir. (Bu görüşün tartışılabilir olduğunu değerlendiriyoruz.)

Bağış ve yardım hangi amaçla ve ne şekilde yapılmış olursa olsun, gelirin veya kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilmesi için ilgili dönemde beyana tabi gelir veya kurum kazancının bulunması gerekmekte, yapılan bağışın zararı artırması veya ilgili mükellefi zarara düşürmesi vergi uygulamasında kabul edilmemektedir.

4. DİĞER BAĞIŞLAR

Koronavirüs (Covid-19) salgını dolayısıyla mağduriyet yaşayan ihtiyaç sahibi bireylere destek olmak amacıyla;

• Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli, ticari kazancın veya kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilmektedir. Bu bağışların, gelir vergisi beyannamesi üzerinde beyan edilen gelirden indirim konusu yapılması da mümkündür.
• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonuna veya Vakfına yapılacak nakdi veya ayni bağış ve yardımların tamamı gelir vergisi veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirilebilir.
• Kamuya yararlı dernekler ile vergiden muaf vakıflara yapılan ayni veya nakdi bağışların o yıla ait beyan edilen gelirin veya kurum kazancının %5'ine kadar olan kısmı gelir vergisi veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirilebilir.

%5’lik üst sınırın hesaplanması ve bağış yapılan dönemde beyana tabi gelir veya kurum kazancı oluşması ile ilgili açıklamalarımız burada da geçerlidir.

5. AYNİ BAĞIŞLARA İLİŞKİN YÜKLENİLEN KDV ‘NİN DURUMU

Yukarıda belirtildiği üzere, yardım kampanyası halihazırda Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından açılmış olan banka hesapları ve/veya sms’ler yoluyla yapılan nakdi bağışlarla sürdürülmektedir. Dolayısıyla, söz konusu kampanya kapsamında ayni bağışta bulunulması, diğer bir deyişle yapılan ayni bağışın vergisel olarak, Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyaları ile ilgili bağış ve yardımların gelir ve kazançtan indirimini düzenleyen GVK’nın 89/1-10 ve KVK’nın 10/1-e maddeleri kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.

Bununla birlikte, gönüllülük esası gereğince ve kişisel yardım duyguları ile COVID 19 salgınıyla mücadeleye katkıda bulunmak amacıyla, yapılacak olan yardım ve bağışın ayın (ilaç, maske, test kiti, antibakteriyel ürünler vb.) şeklinde yapılması tercih edilebilir. Bu tür bir durumda, KDV mükellefleri tarafından “genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere, bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, döner sermayeli kuruluşlara, kanunla ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle kurulan kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, siyasi partiler ve sendikalara, kanunla kurulan veya tüzelkişiliği haiz emekli ve yardım sandıklarına, kamu menfaatine yararlı derneklere, tarımsal amaçlı kooperatifler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara” yapılacak olan ayni bağışlar (bedelsiz teslimler) KDV’den istisna olacaktır. Dolayısıyla, KDV mükelleflerince kampanya kapsamında yapılacak olan ayni bağışlar üzerinden KDV hesaplanmayacaktır. Sözü edilen durumda;

• Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendine eklenen ve 01.01.2019 tarihi itibariyle yürürlüğe giren parantez içi hüküm uyarınca, yapılan bağış ve yardımlara ilişkin yüklenilen KDV’nin indiriminin mümkün olduğu (düzeltilmesinin gerekmediği),
• Bu nedenle, ayni bağış dolayısıyla gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde indirim olarak dikkate alınabilecek olan tutarın tespitinde, bağışlanan malların KDV hariç tutarlarının dikkate alınacağı ve ilgili katma değer vergisi tutarlarının KDV beyannamesi üzerinde indirime konu edilebileceği (veya daha önce indirilmişse indirim düzeltmesine gidilmeyeceği)

hususlarını hatırlatmakta fayda görüyoruz. 

6. BAĞIŞLARIN BELGELENDİRİLMESİ

Ayni ve nakdi bağışların “bağış makbuzu” ile belgelendirilmesi esastır.  Nakdi bağışların, bağışı kabul eden kuruluşlarca verilecek makbuzla veya bu amaçla bankalarda açtırılan hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontlarıyla belgelendirilmesi mümkündür.

“1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği”nde, nakdi bağışlarda, bağışın bu amaçla bankalarda açtırılan hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontlarıyla belgelendirilmesinin mümkün olduğu açıkça belirtilmiştir. Dekonta, yatırılan paranın Cumhurbaşkanınca başlatılan kampanyaya yapılan bağış olduğuna ilişkin bir açıklamanın yazılmasında yarar vardır.

Ayni bağış ve yardımın, işletmenin aktifinden veya stokundan çekilerek bağışlanmış olması durumunda, mükelleflerin işletmeden çekip bağışladıkları değerler için fatura düzenlemesi; düzenlenen faturanın arka yüzüne faturada belirtilen değerlerin ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından bağış veya yardım olarak alındığına ilişkin şerh konularak yetkili kimseler tarafından imzalanmış olması yeterlidir.

Ayni değerlerin, mükelleflerce dışarıdan alınarak kamu kurum ve kuruluşuna bağışlanmış olması durumunda ise bu kurum ve kuruluş tarafından teslim alınacak değerler için teslime ilişkin bir belge düzenlenmiş olması yeterli olup, düzenlenen belgede bağışlanan kıymetin değerinin, cinsinin ve miktarının tereddüde mahal bırakmayacak şekilde belirtilmiş olması gerekmektedir.

Saygılarımızla.