OECD Vergi Terimleri Sözlüğü
| PAID-IN CAPITAL | ÖDENMİŞ SERMAYE: Kazanç veya hibe sonucu oluşturulan sermayeden farklı olarak kurum ortaklarınca ödenen sermaye |
| PAPER COMPANY | KÂĞIT ÜZERİNDE KURULU GÖRÜLEN ŞİRKET: Naylon şirket (Posta kutusu şirketi, Letter-box company) terimine bakınız. |
| PAR VALUE | İTİBARİ DEĞER: Hisse senedinin üzerinde yazılı değer. Nominal değer |
| PARENT COMPANY | ANA ŞİRKET: Bağlı şirket olarak adlandırılan diğer bir şirketin sermayesine önemli derecede iştirak eden şirket |
| PARTICIPATION EXEMPTION | İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI: İştirak kazançları istisnası (Affiliation privilege) terimine bakınız. |
| PARTNER | ORTAK: Bir ortaklığın üyesi |
| PARTNERSHIP | ORTAKLIK (ADİ ŞİRKET): Kazanç elde etmek için iki ya da daha fazla kişiden (gerçek kişiler veya şirketler) oluşan ortaklık. Bir ortaklık, her bir tarafın sorumluluğunu boyutuna bağlı olarak adi ortaklık veya limited ortaklık şeklinde olabilir. Kolektif şirket, komandite ortakların ortaklığın borçları açısından sınırsız sorumluluğu ile şekillendirilir. (Aynı zamanda komandit şirkete, Limited partnership, bakınız.) Bazı ülkeler, ortaklığı ayrı bir mükellef olarak kabul ederler ve bir kurum olarak gelir ve giderlerine bağlı olarak vergiye tabi tutarlar. Diğer ülkeler ise adi ortaklığı ayrı bir tüzel kişilik olarak kabul etmezler ve ortaklığın vergi mükellefiyeti bulunmaz ancak her bir ortak ortaklıktaki hissesine göre kardan elde ettiği pay oranında vergiye tabi tutulur. Ortaklıkların vergilendirilmesi konusu, OECD Model Vergi Anlaşmasının 1 inci maddesinin yorumları arasında açıklanmaktadır. |
| PASS-THROUGH ENTITY | YANSITICI ŞİRKET: Adi ortaklık gibi vergiye tabi olmayan şirket. Genel olarak, bu tür şirketlerde gelir ya da giderler esas malike aktarılır. |
| PASSIVE INCOME | PASİF GELİRLER: Genel olarak temettü, faiz, kira geliri, gayrimaddi hak bedeli (royalti geliri) vb. gibi kazancı elde edenin gelir getirici ticari faaliyetlere katılmadan elde etti gelirler |
| PATENT | PATENT: Gayrimaddi varlık türü. Bir madde ya da yöntemin mucidi, genel olarak sınırlı bir süreliğine icadından tek başına faydalanabilmek için (patent hakkı olarak bilinir) o kişiye imtiyaz veren devlet kurumuna icadını kayıt ettirir. |
| PATRON | HAMİ: Ortak iş yapan ancak zorunlu olarak taraf olmayan kişi |
| PATRONAGE DIVIDEND | RİSTURN (KOOPERATİF ÜYELERİNE İADE EDİLEN PARA): Bir kooperatife üye olan kişiye yapılan geri ödeme |
| PAYROLL TAX | MAAŞ VE ÜCRETLERDEN KESİLEN VERGİ: Mukimliği, aile durumu veya diğer kişisel şartlarına bakılmaksızın işveren tarafından ücretliye ödenen maaş (örneğin brüt ücret, maaş ve hizmet karşılığı diğer ödemeler) üzerinden alınan vergi |
| PE | Daimi işyeri (Permanent establishment) terimine bakınız. |
| PENALTIES | VERGİ CEZALARI: İdare tarafından uygulanan vergi cezaları, beyannamenin zamanında verilmemesi, vergi borcunun vaktinde ödenmemesi, kusurlu davranılması ve yanlış beyanname verilmesi ya da yanlış beyanda bulunulması gibi vergi suçları nedeniyle tatbik edilirler. Vergi cezaları, vergiye ilave oluştururlar ve verginin bir parçası olarak değerlendirilirler. Diğer taraftan, hapis cezası sadece yargılama sonucunda uygulanabilir. Hapis cezasına çarptırma ancak ciddi vergi kaçakçılığı nedeniyle verilmelidir. |
| PER CAPITA | KİŞİ BAŞINA: Latince kişi başına |
| PER DIEM | GÜNDELİK: Genel olarak seyahat, ağırlama, personel gideri veya bir ticari işlemin gerçekleştirilmesi esnasında ortaya çıkan ve çeşitli şekillerde gerçekleştirilmiş harcamalar nedeniyle yapılan günlük ödeneği ifade eden ve Latincede günlük ücret anlamına gelen terim |
| PERMANENT ESTABLISHMENT (PE) | DAİMİ İŞYERİ: Dar mükellef bir kurumun diğer bir ülkede vergilendirilebildiği durumları ifade etmek için çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarında (aynı zamanda ulusal vergi mevzuatında da kullanılabiliyor olmasına rağmen) kullanılan terim. Bu kurala göre, bir teşebbüs diğer ülkede gerçekleştirdiği ticari faaliyetlerini daimi işyeri aracılığı ile sürdürmediği sürece o ülkede uygulanan ve gelir üzerinden alınan vergilere tabi olmayacaktır. Ayrıca, dar mükellef kurum ilgili ülkede daimi işyerine sahip olsa dahi ancak vergiye tabi olan gelir, sadece daimi işyerine atfedilen kısım kadar olacaktır. |
| PERSONAL ALLOWANCES | ŞAHSİ İNDİRİMLER (ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ): Şahsi indirimler, gerçek kişilerin vergiye tabi gelirlerinin hesaplanmasında kazançlarından mahsup edilebilecekleri kişisel indirimlerdir. Genelde, kişinin kendisi, eşi, çocukları ve diğer bakmakla yükümlü oldukları kişiler için bir indirim söz konusudur. |
| PERSONAL HOLDING COMPANY | ŞAHSİ HOLDİNG ŞİRKETİ: Hisseleri özellikle ilgili mükellef tarafından sahip olunan ya da hisselerin sahipliğinin aynı mükellefe atfedildiği ve yatırım kazancı elde etmek için kurulan şirket |
| PERSONAL PROPERTY | MENKUL MAL (ÖZEL EŞYA): Gayrimenkul veya gayrimenkule bağlı şeylerden ayrı kabul edilen menkul mal; aynı zamanda özel eşya olarak da adlandırılır. |
| PERSONAL SERVICE CORPORATION | HİZMET ŞİRKETİ: Ana faaliyeti, özel hizmet vermekten oluşan şirket; örneğin, müşterisi olan diğer bir şirket hakkında rapor hazırlamak üzere çalışanını gönderen yönetim danışmanlığı şirketi |
| PETITION | DAVA DİLEKÇESİ: Bir mahkeme ya da hâkime verilen ve davanın gerekçesini oluşturan olay ve koşulları belirten yazılı başvuru |
| PHANTOM STOCK PLAN | HAYALİ HİSSE PLANI: Tazminat ödemelerinin değerini belirlemek için kullanılan bir ölçüm aracı olarak işverenin işletmedeki hisselerinin tutarını kullanan vadeli tazminat yöntemi. Bu planda, farazi hisse oranı işçilere paylaştırılır ve gerçekleşen değer artışı ve/veya farazi hisselere düşen temettü tutarı işçilere nakit olarak ödenir. |
| PIERCING THE CORPORATE VEIL | ŞİRKET PEÇELEMESİNİN KALDIRILMASI: Kurumun tüzel kişiliğini dikkate almadan, kurumun faaliyetlerinden kaynaklanan sorumluluklarını suç işleyen kurumun kendisinden çok bir kişi ya da varlık üzerine yükleme usulü; Amerikan hukuki doktrini |
| PLACE OF EFFECTIVE MANAGEMENT | FİİLİ İDARE MERKEZİ: Fiili idare merkezi, bir şirketin her iki akit devletin iç mevzuatına göre mukim kabul edildiği durumlarda o şirketin mukimliğini belirlemek için OECD Model Vergi Anlaşmasının sorunun çözülmesine yarayan ek kuralı tarafından düzenlenen bir çözümlemedir. Bu çözümleme, bu tür durumlarda anlaşma bakımından şirketin, fiili idare merkezinin bulunduğu ülkenin mukimi olacağı hususunu ortaya koyar. |
| PLACE OF MANAGEMENT | İDARE MERKEZİ: Bir vergi anlaşmasının uygulaması bakımından, bir teşebbüsün idare merkezi normal şartlarda daimi işyerini oluşturur. İdare merkezi terimi gerçekte OECD Model Vergi Anlaşmasında tanımlanmamaktadır ancak bunun yerine ulusal vergi mevzuatında tanımlanıyor olabilir. |
| POOL BASIS | AMORTİSMAN UYGULAMASINDA İKTİSADİ VE TEKNİK BAKIMDAN BÜTÜNLÜK ARZ ETME: Aynı sınıflama kapsamında bulunan iktisadi varlıkların amortismanı için kullanılan müşterek taban. Örneğin, aynı cins amortismana tabi tüm iktisadi varlıklar amortisman uygulaması bakımından tek bir varlık olarak kabul edilirler. |
| PORTFOLIO INTEREST | PORTFÖY KAZANCI: Bazı koşullar karşılandığı sürece vergi kesintisinden muaf, ABD’de bulunan kaynaklardan ödenen kazanç türü. Portföy kazancı muafiyeti, normal ticari faaliyetler kapsamında alınan banka kredilerine uygulanmaz. |
| PORTFOLIO INVESTMENT | PORTFÖY YATIRIMI: Bir şirkete yapılan portföy yatırımı, şirketin toplam hisselerinin küçük bir oranına, örneğin % 10’dan daha az orana, karşılık gelen hisseleri elde bulundurmayı ifade eder. Portföy yatırımcıları, vergi anlaşmalarına göre ilgili şirkete doğrudan yatırım yapan diğer yatırımcılara nazaran elde ettikleri temettü kazancı bakımından farklı bir vergi indirimi ya da vergi uygulamasına sahip olabilirler. |
| POSSESSIONS OF U.S. | ABD DIŞINDA ABD'NİN MÜLKİYET VE İDARESİ ALTINDA BULUNAN TOPRAKLAR: Genel olarak, 50 eyaletten herhangi birisinin parçası olmayan küçük ada veya kayalık ya da herhangi bir ABD adası. Vergisel açıdan, bu topraklar Porto Riko (Puerto Rico), Virgin Adaları (the Virgin Islands), Marshall Adaları (the Marshall Islands), Mikronezya Adaları Federal Devletleri (the Federated States of Micronesia), Amerikan Samoası (American Samoa), Guama Adası (Guam), Kanal Bölgesi (the Canal Zone), Mariana Adaları (Mariana Islands), Johnson Adası (Johnson Island) ve Wake Adasını (Wake Island) kapsamaktadır. |
| POWER OF ATTORNEY | VEKÂLETNAME: Vekâlet veren olarak bir kişinin diğer bir kişiyi temsilcisi olarak görevlendirmesi ve bu kişinin vekâlet veren adına belirli ya da her türlü eylemde bulunma yetkisine sahip olduğunu gösteren yazılı belge |
| PRE-TAX PROFITS | VERGİ ÖNCESİ GELİR: Amortisman, maliyetler ve benzeri kalemlerin düşülmesinden sonra ancak vergilerin düşülmesinden önce hesaplanan kazanç |
| PRECEDENT | EMSAL KARAR: Anglo-Amerikan hukuk sisteminde geçerli olan, aynı maddi unsurlar ve yasal konuların geçerli olduğu davalarda mahkemelerin hüküm verirken daha önce hüküm verilen davalarda ilan edilen esaslara bağlı olmalarını zorunlu kılan emsal karar ilkesi |
| PREFERENCE SHARES | RÜÇHANLI (İMTİYAZLI) HİSSE SENETLERİ: Adi hisse senedi sahiplerine ödenen temettüler haricinde belirli bir hak ya da imtiyaz taşıyan ve genellikle sabit miktarlı temettü kazandıran hisseler |
| PREFERRED STOCK | TERCİHLİ HİSSE SENEDİ: Rüçhanlı hisse senetleri (Preference shares) terimine bakınız. |
| PREMIUM | PRİM (EK GETİRİ): Türev finansal araçlar bağlamında prim, vadeli bir işlem için alıcının ödediği tutardır. Tahvil ya da diğer borçlanma araçları bağlamında ise prim, borç senedinin üzerinde yazılı olan tutardan daha fazla ödenen tutardır. |
| PREMIUM AT THE ISSUE OF SHARES | İHRAÇ PRİMİ (EMİSYON PRİMİ): Şirkete ait hisse senetlerinin itfası esnasında hisse senetlerinin itfa değerinin nominal (itibari) değerinin üzerinde olması sonucu oluşan ek getiri |
| PREPARATORY ACTIVITIES | HAZIRLAYICI FAALİYETLER: Tali (yardımcı) faaliyetler (Auxiliary activities) terimine bakınız. |
| PRESUMPTIVE TAXATION | KARİNELERE DAYANILARAK YAPILAN VERGİLENDİRME: Gelir vergisinin, gerçek kazanç yerine ortalama kazanca bağlı olarak tespit edildiği vergilendirme anlayışı |
| PRICE INCREASE RESERVE | FİYAT ARTIŞLARINA KARŞI AYRILAN İHTİYAT: Ticari faaliyetler esnasında yenilenmeleri zorunlu olan mal, hammadde vb.’nin fiyatlarında beklenen artışları dikkate alarak ayrılan ihtiyat (rezerv) |
| PRIMARY ADJUSTMENT | BİRİNCİL DÜZELTME: Diğer bir ülkedeki ilişkili kişinin dâhil olduğu işlemlere emsallere uygunluk ilkesini uygulamanın bir sonucu olarak bir şirketin vergiye tabi kazancının (vergi matrahının) ilgili ülkedeki vergi idaresi tarafından düzeltmeye tabi tutulması. |
| PRINCIPAL AMOUNT | ANAPARA: Faiz ödemesinden ayrı olarak vade tarihinde ödenmesi zorunlu olan, tahvil ya da kredi gibi bir borç senedinin üzerinde yazılı (itibari) değeri |
| PRINCIPAL PLACE OF BUSINESS | ESAS İŞYERİ Bir kişinin işlerini ekseriyetle sürdürdüğü yer |
| PRIVATE RULING | ÖZELGE: Genellikle tek bir işlem ya da bir grup işlem ile ilişkin olarak vergi otoriteleri tarafından mükellefe verilen görüş. Normal olarak özelge diğer vergi mükelleflerine değil sadece kendisine görüş verilen vergi mükellefine isnat edilebilir ve konu ile ilgili tüm unsurlar açık olarak beyan edildiği sürece vergi otoritesi açısından bağlayıcılık taşır. |
| PRIVILEGE (DIPLOMATIC) | DİPLOMATİK İSTİSNA: Uluslar arası hukukun genel ilkeleri veya özel anlaşmaların hükümlerine göre, diplomatik görevliler ve konsolosluk yetkilileri görevli olarak atandıkları ülkede uygulanan vergilerden birçok durumda muaf tutulmaktadırlar. Çoğu vergi anlaşması, ülke dışından kaynaklanan gelirin vergilendirilmesi hakkını görevlendirmede bulunan ülkeye tanıyan bir anlaşma maddesini barındırmaktadır. |
| PRIVILEGED TAX REGIME | İMTİYAZLI VERGİ SİSTEMİ (REJİMİ): Vergi cennetlerinin vergi sistemlerini ifade etmek için kullanılan üstü kapalı söz |
| PRO RATA | BİR ORAN DÂHİLİNDE: Latince “orantılı olarak” anlamındaki terim |
| PRO RATA RULE | ORANTILI OLMA KURALI: Birçok KDV sisteminde, girdiler üzerinden alınan verginin, vergiye tabi ve vergiden muaf (indirim gerçekleştirilmeden) işlemlerde ve bir takvim yılında gerçekleştirilen tüm işlemlerde kullanıldıkları zaman daha önce satın alınan mal ve hizmetler üzerinden ödenen KDV’den indirilmesine izin verilmektedir |
| PROFESSIONAL SERVICES | SERBEST MESLEK HİZMETLERİ: Bir işverene tabi olmadan, hizmet verilen mesleklerin üyeleri (örneğin doktor, avukat, muhasebeci ve benzerleri) ve bağımsız bir karakter taşıyan faaliyetleri sürdüren kişiler tarafından mustakilen verilen hizmetler |
| PROFIT | KAR: Genel olarak kazancın harcamaları aşan kısmı |
| PROFIT AND LOSS STATEMENT | GELİR VE GİDER TABLOSU: Gelir tablosu |
| PROFIT MARK-UP | KAR MARJI: Satıcının katlandığı maliyete uygun bir kar marjı ilave ederek emsallere uygun fiyatı bulmak için kullanılan yöntem |
| PROFIT METHOD | KAR YÖNTEMİ: Transfer fiyatlandırması ile ilgili olaylarda işlemlere katılan bir ya da daha fazla sayıdaki ilişkili kişinin gerçekleştirdiği kontrollü işlemlerden elde edilen karı gözden geçirmek için kullanılan yöntem |
| PROFIT RATIO | KARLILIK ORANI: Bir işletmenin sermayesinin veya net varlığının karlılık oranını ve bazen vergi matrahını ifade etmek için kullanılan terim |
| PROFIT SHIFTING | ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI (AKTARIMI): Grubun ya da kurumun toplam vergi yükümlülüğünü azaltmak amacıyla ilişkili kişiler ya da aynı tüzel kişiliğin şubeleri arasında (örneğin transfer fiyatlandırmasını kullanarak) gelir ya da giderlerin dağıtılması |
| PROFIT SPLIT METHOD | KAR BÖLÜŞÜM YÖNTEMİ: Toplam kar ya da zararın her bir tarafın işleme olan katkısının göreceli değerini tespit ederek o işlem nedeniyle oluşan müşterek kar ya da zararı birbirinden farklı taraflar arasında dağıtan transfer fiyatlandırması yöntemi |
| PROFITS TAX | KAR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİ: Olağan gelir vergisi yanında veya gelirin diğer türleri üzerinden alınan gelir vergisinden ayrı olarak işletme karı üzerinden alınan vergi |
| PROGRESSION | ARTAN ORANLILIK: Kişisel gelir vergisinin oranları çoğunlukla artan oranlıdır, örneğin gelir miktarı artıkça gelir artışı oranında daha fazla vergi ödenmek zorunludur. |
| PROPERTY TAX | SERVET VERGİSİ: Her bir varlığın vergi değerine bağlı olarak gerçek kişiler veya kurumlar tarafından sahip olunan varlıklar üzerinden alınan vergi grubu |
| PROPRIETORSHIP | ŞAHIS İŞLETMESİ (ADİ ŞİRKET): Tek bir kişi tarafından sahip olunan tüzel kişilik kazanmamış işletme. Bu şirketin maliki, ticari faaliyetlerden elde edilen kazancın tamamını elde etme hakkına sahiptir ve o kişi işletmenin tüm borçlarından da kişisel olarak sorumludur. |
| PROTOCOL | ZABITNAME (PROTOKOL): Müzakere eden taraflarca başlangıçta nihai anlaşmaya varılmasını sağlayan hususların neler olduğunu gösteren imzalı belge. Vergisel açıdan bir protokol, mevcut vergi anlaşmasına ilave olarak taraflarca imzalanır ve onaylanır. Protokol, vergi anlaşması ile eş zamanlı olarak ya da daha sonraki bir tarihte imzalanabilir ve anlaşma hükümlerini aydınlığa kavuşturur, uygulanmasını sağlar veya değişikliğe tabi tutar. |
| PROVISIONAL ASSESSMENT | GEÇİCİ TARHİYAT: Sıklıkla, örneğin tahmini rakamlar ya da önceki yılın rakamlarına dayalı olarak, nihai tarhiyat yapmanın mümkün olmasından önce gerçekleştirilen vergi tarhiyatı |
| PUBLICLY HELD CORPORATION | HALKA AÇIK ŞİRKET: Ulusal menkul kıymetler borsasına kayıtlı olan adi hisse senetleri türüne sahip olan şirket; Amerikan mevzuatında kullanılan kavram |
| PUBLICLY TRADED LIMITED PARTNERSHIP (PTLP) | HALKA AÇIK KOMANDİT ŞİRKET: ABD’de mevcut menkul kıymetler piyasası veya ikincil bir piyasada kayıtlı olan ve hisseleri alınıp satılan ortaklık. Halka açık komandit şirketler, ABD’de komandit şirketten çok kurum olarak vergiye tabi tutulurlar. |
| PUT OPTION | SATIŞ OPSİYONU: Vadeli işlem yapma (opsiyon) hakkını elinde bulunduran kişinin belirli bir tarihte belirli bir fiyattan döviz dâhil menkul kıymet veya emtiayı satma hakkının olduğu ancak satış zorunluluğunun bulunmadığı hususunu düzenleyen sözleşme |
All intellectual property and legal rights of OECD Glossary of Tax Terms are owned by Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).
OECD Glossary of Tax Terms is translated into Turkish by Ramazan Biçer, a partner at Centrum Consulting but it does not reflect the official translation.
Copying, duplicating, publishing and releasing of OECD Glossary of Tax Terms without official and prior permission by OECD mean that OECD's intellectual property and legal rights are violated.
OECD Glossary of Tax Terms is translated into Turkish by Ramazan Biçer, a partner at Centrum Consulting but it does not reflect the official translation.
Copying, duplicating, publishing and releasing of OECD Glossary of Tax Terms without official and prior permission by OECD mean that OECD's intellectual property and legal rights are violated.
