Çalışanlara Yemek Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatlerin Gelir Vergisi Stopajı ve Sgk Primi Karşısındaki Güncel Durumu

21.04.2025'te yayımlanan Centrum Time dergimizin 21. sayısında yer alan bu makalemize ve diğer içeriklere buradan ulaşabilirsiniz.

Çalışanlara yemek yardımı yasal bir zorunluluk olmayıp, iş verimliliği ve iş memnuniyeti üzerinde doğrudan etkili olduğu için işverenlerin çalışanlarına sağladığı ekonomik ve sosyal bir haktır. Bu nedenle işverenler iş gücünün verimliliğini artırmak, çalışanların motivasyonunu yükseltmek ve daha sağlıklı bir çalışma ortamı için çalışanlarının mesai saatleri dahilindeki yemek ihtiyaçlarını gidermektedirler.

Bu yardım nakden verilmesi, yemek kartı/çeki verilmesi ya da iş yerinde yemek hizmeti sunulması gibi farklı şekillerde sunulabilmektedir. Yemek yardımı, vergi ve sosyal güvenlik mevzuatı çerçevesinde düzenlemelerle, sınırlı olarak teşvik edilen bir uygulamadır. Dolayısıyla işverenler açısından bir maliyet unsuru olan yemek yardımının belli ölçülerde istisna tutuluyor olması nedeniyle önemli bir planlama konusudur.

Bu çalışmamızda, işverenlerce sağlanan yemek desteklerinin gelir vergisi ve sosyal güvenlik mevzuatı karşısındaki durumlarına ilişkin değerlendirmelerimize yer vereceğiz.

Gelir Vergisi Karşısındaki Durum

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu 61. Maddesine göre ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Maddenin ikinci fıkrasında ise ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunmasının onun mahiyetini değiştirmeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Aynı Kanunda (md. 94) tevkifat yapmak zorunda olan mükellefler sayılmış olup, hizmet erbabına işverenler tarafından ödenen ücretler ile ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), gelir vergisi tarifesine göre vergi tevkifatı yapılacağı belirtilmiştir.

Ücretlerde istisnaların düzenlendiği GVK’nın 23/1-8 maddesinde; hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerin gelir vergisinden istisna olduğu hüküm altına alınmış olup, 7420 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle değişen hüküm ile de işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin (329 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2025 yılı için) 240 Türk Lirasını aşmayan kısmı istisna kapsamına alınmıştır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde aşan kısım ile bu amaçla sağlanan diğer menfaatler ücret olarak vergilendirilecektir.

İşyerinde veya Müştemilatında Yemek Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatler

En yaygın yöntemlerden biri olan, işverenlerce çalışanlara işyerinde veya müştemilatında yemek verilmesi uygulamasında işveren, işyerinin mutfağında hazırlayarak ya da bir yemek şirketinden temin ederek çalışanlarının mesai saatleri dahilindeki yemek ihtiyacının karşılanmasını sağlamaktadır.  

İşyerinde veya müştemilatında yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü maddesi kapsamında herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın istisna olup, gelir vergisine tabi değildir. Yemeğin, hazır yemek hizmeti veren mükelleflerden temin edilerek işyerinde veya müştemilatında çalışanlara sunulması ile sağlanan menfaatler de herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden müstesnadır. İşverenler de işyerinde veya müştemilatında çalışanlarına yemek vermek suretiyle sağladığı menfaatlerin tamamını kazançlarının tespitinde gider olarak dikkate alabilmektedirler.

Çalışanlara Yemek Kartı/Çeki Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatler

Yemek kartları veya çekleri, çalışanların yemek hizmeti sunan restoran ve diğer yerlerde yemek ihtiyaçlarını karşılamalarına imkan sağlayarak çalışanlara yemek çeşidi yönünden birçok alternatif sunmaktadır.

322 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde konu hakkında açıklamalar yapılmış olup, işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmediği ve yemek hizmetinin, yemek kartı ve/veya yemek çeki hizmeti veren işletmelerin yemek kartlarına yükleme yapılmak veya yemek çeki satın alınmak suretiyle verildiği durumlarda, her bir çalışan için çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin (329 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2025 yılı için) 240 Türk Lirasını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisnadır.  

Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile bu amaçla sağlanan menfaatler Gelir Vergisi Kanunu’nun 61 inci maddesi gereği ücret olarak vergilendirilecektir. Dolayısıyla yemek kartı ve/veya yemek çeki şeklinde yemek yardımının çalışana sağlanması durumunda vergiden istisna edilecek tutar 2025 yılı için 240 TL olup, bu tutarın üzerinde yapılan ödemelerin net ücret olarak değerlendirilerek brüte iblağ edilip, vergiye tabi tutulması gerekmektedir.

Aynı şekilde işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyip yemek hizmeti veren işletmelerde bu hizmetin sağlandığı durumlarda da, bu işletmelere yapılan ödemelerin her bir çalışan için çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 329 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2025 yılı için 240 Türk Lirasını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna edilmiştir.

Söz konusu tutar KDV hariç olup bu tutara ilişkin KDV’nin işverence indirim KDV olarak dikkate alınması mümkündür. Dolayısıyla, bu suretle sunulan yemek bedeli ödemelerinde çalışılan bir güne ilişkin yemek tutarı 240 TL + KDV olarak dikkate alınabilir.

İşverenler Tarafından Çalışanlara Yemek Bedelinin Nakit Olarak Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatler

İşverenler, yemek yardımını doğrudan çalışanlarına nakit olarak ta verebilmektedirler. 7420 sayılı Kanunla 1/12/2022 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/1-8 numaralı bendinde yapılan değişiklikle, işverenler tarafından hizmet erbabına işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda, yemek bedelinin nakit olarak verilmesi suretiyle sağlanan menfaatler de istisna kapsamına alınmıştır.

322 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde yapılan açıklamalara göre, hizmet erbabına nakit olarak ödenen yemek bedelinin gelir vergisinden istisna edilebilmesi için;

• İşverenler tarafından işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi,
• Günlük yemek bedelinin 329 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2025 yılı için 240 Türk Lirasını aşmaması,
• Fiilen çalışılan günlere ilişkin olması

Gerekmektedir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 238’inci maddesinin birinci fıkrasında, işverenlerin her ay ödedikleri ücretler için ücret bordrosu tutmaya mecbur oldukları hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla, işverenlerce hizmet erbabına nakit olarak verilen yemek bedelinin, istisna kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın, tamamının ücret bordrosunda gösterilmesi gerekmektedir. İstisna kapsamındaki yemek bedeli ödemelerinin ise vergi matrahına dahil edilmeyeceği tabiidir.

Söz konusu tutar KDV dahil tutardır.

SGK Primi Karşısındaki Durum

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 97/7-(a) maddesinde yer alan “İşyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelerin, günlük asgari ücretin Kurum Yönetim Kurulunca belirlenen oranının fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutarı” hükmü Danıştay 10. Dairesi’nin 08.05.2024 tarihli ve E.2023/170; K.2024/1853 sayılı Kararı ile, yemek yardımının ayni bir yardım olduğu, ayni yardım şeklindeki yemek yardımının işyerinde veya dışında verilmesinin ayni yardım niteliğini değiştirmeyeceği ve sadece yemek bedeli ödemelerinde kullanılabilecek olan yemek kartları ile sağlanan yemek yardımı tutarlarının ayni yardım kapsamında olması gerektiği belirtilerek, iptal edilmişti.

Söz konusu iptal kararı sonrasında 02.12.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 97/7-(a) maddesinde değişiklik yapılarak, iş yerinde veya müştemilatında yemek verilmediği durumlarda, sigortalıya yemek verilmesi suretiyle sağlanan menfaatlerin nakit olarak ya da yemek hizmeti dışında farklı amaçlarla da kullanılabilecek yemek kartı, çeki veya kupon gibi araçlarla sağlandığı hallerde, günlük istisna tutarının Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Yönetim Kurulu tarafından belirleneceği açıklanmıştı.

Daha sonra Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü tarafından 31.12.2024 tarihli ve “Yemek Bedeli” konulu 2024/17 sayılı SGK Genelgesi yayımlanmıştır.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Yönetim Kurulu tarafından alınan 05.12.2024 tarihli, 2024/509 sayılı Karar ile 01.01.2025 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yemek bedelinin prime esas kazançtan istisna edilecek günlük tutarı 158 Türk Lirası olarak belirlenmiştir.

Bu durumda, 01.01.2025 tarihinden itibaren (2025 yılı Ocak ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden itibaren) yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar;

• Günlük İstisna Tutarı: 158,00 TL
• Ay İçinde Fiilen Çalışılan Gün Sayısı x 158,00 TL (Günlük İstisna Tutarı): Aylık İstisna Tutarı Ödenen Yemek Bedeli – Aylık İstisna Tutarı: Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Bedeli

Formülüyle hesaplanacaktır.

Asgari Ücret Yönetmeliği’nin “İşverenin Sorumluluğu” başlıklı 12. maddesinde yer alan “İşverenler tarafından, işçilere sağlanan sosyal yardımlar sebebiyle asgari ücretten herhangi bir indirim yapılamaz” hükmü gereğince yemek bedelinin asgari ücrete ilave olarak verilmesi gerekmektedir.

Buna göre brüt asgari ücretin (prime esas kazanç alt sınırı) içerisine yemek bedeli tutarı dahil edilmeyecektir.

İşyerinde veya Müştemilatında Yemek Verilmesi Halinde Uygulama

İşverenlerce işyerinde veya müştemilatında kendi imkanlarıyla yemek verilmesi suretiyle işverenler tarafından sigortalılara sağlanan bu menfaat sigorta primine esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Yemeğin işyerinde veya işyeri dışında yapıldığına bakılmaksızın, işverenlerin üçüncü şahıslarla anlaşarak yemek hizmetini kendi işyerinde veya müştemilatında sunması halinde, üçüncü şahıslara fatura karşılığı yapılan ödemeler de prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Yemek Bedelinin Yemek Kartı/Çeki Verilmek Suretiyle Karşılanması Halinde Uygulama

Danıştay 10. Dairesi’nin E. 2023/170, K. 2024/1853 no.lu Kararı’nda; “Yemek yardımının ayni ya da nakdi olarak tespitinde isçi-işveren ilişkisinin esas alınması gerektiği, bir başka ifadeyle işverenin yemek yardımını isçiye fiilen “yemek vermek” şeklinde sunması halinde, yemeğin işyeri ve müştemilatı içinde ya da dışında verilmesi fark etmeksizin yardımın “ayni yardım” kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, işverenin söz konusu yemek bedelini 3. kişilere nakden ödemesinin de bu durumu değiştirmeyeceği, zira 3. kişilere yapılan ödemenin işçi tarafından başka amaçlarla kullanmasının mümkün olmadığı, bu nedenle işçinin işverene sunduğu emeğin karşılığı olan ücret ya da sair yan ödemeler kapsamında değerlendirilemeyeceği, aynı şekilde işverenin yemek yardımını işçiye yalnızca yemek bedelini ödemede kullanılmak üzere “yemek kartı/çeki/kuponu gibi araçlarla ödemesi” halinde de, işçinin söz konusu ödeme aracını nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanmasının mümkün olmaması nedeniyle ayni yardımın söz konusu olacağı, bununla birlikte işverenin yemek yardımını işçiye “nakit ya da yemek bedeli ödeme dışında da kullanılabilecek yemek kartı/çeki/kuponu gibi araçlarla ödemesi” halinde ayni yardımdan bahsedilemeyeceği ve bu halde yapılan nakdi ödemenin yalnızca davalı Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek kısmının prime esas kazanca tabi tutulmayacağı, bu tutarı aşan kısmının sigorta primine tabi olduğu sonucuna varılmaktadır.” değerlendirmesinde bulunulmuştur.

Danıştay 10. Dairesi’nin E. 2023/170, K. 2024/1853 no.lu Kararına paralel olarak, yemek kartı/çeki/kuponunun yemek bedeli ödemesi dışında nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanılma imkanı olmaması halinde, yemek kartı/çeki/kuponuna yüklenen tutar prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Ancak yemek kartı/çeki/kuponunun yemek bedeli ödemesi dışında nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla (market alışverişine açık olması durumu dahil) kullanılma imkanı olması halinde, günlük 158 TL’lik tutar prime esas kazanca tabi tutulmayacak ancak bu tutarı aşan kısım sigorta primine tabi olacaktır.

İşverenler Tarafından Çalışanlara Yemek Bedelinin Nakit Olarak Verilmesinde Uygulama

İşverenlerce sigortalılara yemek bedeli adı altında nakden yapılan ödemelerin günlük 158 TL’lik tutarı prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Aynı işyerinde çalışan bazı sigortalılara işyerinde veya müştemilatında yemek verilmesi ve bazı sigortalılara da nakden ödeme yapılması halinde, nakden ödeme yapılan sigortalılara yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerin günlük 158 TL’lik tutarı prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

İşverenlerce Sigortalılar İçin Üçüncü Kişilere Nakden Yapılan Yemek Ödemelerinde Uygulama

İşverenlerce sigortalılara yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatin üçüncü kişilere ait restoran ve bunun gibi yerlerde sağlanması halinde ödenen yemek bedelinin tamamı sigortalıların prime esas kazancına dahil edilmeyecektir.

Sonuç

Ücret ödemelerine ilişkin istisnaların yer aldığı Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/1-8 maddesinde; hizmet erbabına işverenlerce işyerinde veya müştemilatında yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler gelir vergisinden istisna edilmiştir. Ancak, işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 2025 yılı için 240 TL’yi aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna edilmiştir. Ödemenin bu tutarı aşması halinde aşan kısım ile bu amaçla sağlanan diğer menfaatler ücret olarak vergilendirilir.

Ayrıca, 31.12.2024 tarihli ve “Yemek Bedeli” konulu 2024/17 sayılı SGK Genelgesi’nde yapılan açıklamalara göre; yemek bedelinin prime esas kazançtan istisna edilecek günlük tutarı 158,00 TL olarak belirlenmiş olup, yemek bedelinin yemek kartı/çeki vb. araçlarla karşılanması halinde; yemek kartının/çekinin yemek bedeli ödemesi dışında nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanılma (market alışverişine açık olması durumu dahil) imkanı olmaması halinde, yemek kartına/çekine yüklenen tutar prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Burada nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde kullanımdan kasıt, paranın ikamesi olarak tüm ödemelerde kullanılabilir olması, sınırlama olmaması, tüm banka poslarında ve sektörlerde geçerli olması durumlarını ifade etmektedir.

Özetle;

• İşverenler tarafından çalışanlara yemek yardımının işverence işyerinde veya müştemilatında sunulması halinde, herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden istisna olup, sigorta primine de tabi değildir.
• İşverenler tarafından çalışanlara yemek yardımının işyerinde veya müştemilatında üçüncü şahıslarla anlaşılarak yemek sunulması ve bedelinin fatura karşılığı üçüncü kişilere ödenmesi halinde, herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden istisna olup, sigorta primine de tabi değildir.
• İşverenler tarafından işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyip anlaşma yapılan üçüncü kişilere ait restoran vb. yerlerde yemek hizmeti sağlanması ve bedelinin fatura karşılığı üçüncü kişilere ödenmesi durumunda, çalışılan bir güne isabet eden yemek bedelinin 240 TL’yi aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna olup, sigorta primine tabi değildir.
• İşverenler tarafından işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyip yemek kartı/çeki vb. uygulamalarla çalışanlara yemek yardımı sağlanması durumunda, 240 TL’yi aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu tutar KDV hariç tutardır. Verilen yemek kartının/çekinin yemek bedeli ödemesi dışında nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanılma imkanı olmaması halinde tamamı sigorta primine tabi olmayıp, yemek bedeli ödemesi dışında nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla da kullanılma imkanı olması halinde ise bir günlük bedelin 158 TL’si sigorta primine tabi değildir.
• İşverenler tarafından işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyip yemek yardımı olarak çalışanlara nakit ödeme yapılması halinde, bu tutarın günlük 240 TL’yi aşmayan kısmı gelir vergisinden, 158 TL’si ise sigorta priminden istisna edilmiştir.

İşyerinin konumu, şartları ve çalışma şartları birlikte değerlendirilerek işverenler tarafından çalışanlara farklı şekillerde yemek yardımında bulunulabilir. Böylece hem vergi ve sigorta primi avantajından yararlanılabilir hem de çalışan memnuniyeti arttırılabilir. Ancak işverenler açısından bir maliyet unsuru olan yemek yardımında, istisnalardan eksik ya da fazla yararlanılmaması ve cezalı bir durumla karşılaşılmaması için yasal mevzuat dikkatli bir şekilde analiz edilerek buna göre planlama yapılmalıdır.