Son Değişikliklerle Birlikte Vergi Cezalarında Güncel Uygulamalar

21.10.2024'te yayımlanan Centrum Time dergimizin 19. sayısında yer alan bu makalemize ve diğer içeriklere buradan ulaşabilirsiniz.

7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kabul edilerek, 02.08.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Toplamda 61 maddeden oluşan mezkur kanunun 15 maddesi vergi cezalarında uygulanacak yeni uygulamaları içermektedir.

Uzunca bir süredir gündemde olan ve 02.08.2024 tarihi itibari ile yürürlüğe giren 7524 sayılı kanuna müteferri vergi paketinde yapılan düzenlemeler ile 120 milyar TL gelir elde edilmesi hedeflenmektedir.

Ayrıca yine aynı şekilde 03.09.2024 tarihli Resmi Gazete’de 564 sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği yayınlamış ve bu tebliğ ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 5. Maddesinin 4. fıkrasında yapılan değişiklik ile mükelleflerin vergi tarhına esas olan beyanları, kesinleşen vergi ve cezaları ile vadesi geçtiği halde ödenmemiş bulunan vergi ve ceza miktarlarının kamuya açıklanmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

Usulsüzlük Cezası

7524 sayılı kanunun 10. maddesine müteallik olarak 213 sayılı Kanunun 352’nci maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan bazı ibarelerde değişikliğe gidilmiş olup, mevcut Usulsüzlük Cezalarına Ait Cetveldeki miktarlar aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Bu değişiklikler 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Diğer yandan mezkur kanunun 11’nci maddesi ile Fatura ve benzeri evrak verilmemesi ve alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması başlıklı 353’ncü maddesinde

Özel Usulsüzlük Cezası

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 353. maddesinde yer alan Özel Usulsüzlük ve Cezaları ile güncel uygulamalar aşağıdaki gibidir;

Bu değişiklikler 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Kayıt Dışı Faaliyette Bulunanlara Uygulanacak Vergi Cezaları

7524 sayılı kanunun 9. Maddesi ile 213 sayılı Kanunun “vergi ziyaı cezası” başlıklı 344’üncü maddesinde yapılan değişikliğe müteferri olarak mükellefiyet tesis ettirilmesi gerektiği halde bu zorunluluğa uymayarak kayıtdışı faaliyette bulunmak suretiyle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda, vergi ziyaı cezası %50 artırımlı olarak uygulanacaktır.

Sahte Belge Düzenleyenlere Uygulanacak Vergi Cezaları

Yine aynı şekilde, 7524 sayılı kanunun 5. Maddesine istinaden sahte belge düzenleme amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği vergi inceleme raporu ile tespit edilip mükellefiyeti terkin edilenler ile bunlarla ilişkili olan kişiler, başka bir şirkette kanuni temsilci veya %10’undan fazla oranda ortak oldukları takdirde bu şirketlerden, söz konusu kişilerin hukuki statülerine son verilmesi veya teminat gösterilmesi istenilmesi öngörülüyor. Bu kişilerin şirket ile ilişkisinin kesilmemesi ve teminat gösterilmemesi durumunda teminat tutarı kadar özel usulsüzlük cezası kesilmesi hükme bağlanmıştır.

Söz konusu uygulama 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bilgi Vermekten Çekinenler ile 107/A, 152/A, 153/A, Mükerrer 242., 256., 257., Mükerrer 257’nci Madde ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 98/A Maddesi Hükmü Çerçevesinde Ceza Uygulamaları

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 355’ncü maddesinde “Bilgi vermekten çekinenler ile 107/A, 152/A, 153/A, mükerrer 242, 256, 257, mükerrer 257 nci madde ve Gelir Vergisi Kanununun 98/A maddesi hükmüne uymayanlar için ceza” düzenlenmeleri yer almaktadır.

7524 sayılı kanunun 13’üncü maddesi ile birlikte 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 355’ncü maddesinde yer alan cezalar tutarlarında artış anlamında önemli değişikliklere gidilmiştir.

Bu Kanunun 86.,148.,149.,150., mükerrer 242., 256. ve 257’nci maddelerinde yer alan zorunluluklar ile mükerrer 257’nci maddesi ve 213 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 98/A maddesi uyarınca aşağıda yer verilen zorunluluklara uymayanlara tablodaki özel usulsüzlük cezaları uygulanacaktır.

Ayrıca elektronik ortamlarda gerçekleştirilen faaliyetlere müteallik olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257’nci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendinde yapılan değişiklik ile bilgi ve bildirim verme zorunluluklarına uymayanlar için uygulanacak güncel ceza uygulamaları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

Fatura ve Benzeri Evrakların Verilmemesi ve Alınmaması ile Diğer Şekil ve Usul Hükümlerine Uyulmaması Durumunda Ceza Uygulamaları

7524 sayılı kanunun 11’nci maddesi ile birlikte 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 232’nci maddesinin birinci fıkrasının 1 ila 5 numaralı bentlerinde sayılanlar dışında kalan kişilerin fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu, perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihaz fişi ve giriş ve yolcu taşıma biletlerini almadıklarının tespit edilmesi halinde bunlara her bir belge için 5.000,00 Türk Lirası özel usulsüzlük cezası kesilir. Ancak, bu bent uyarınca kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı bir takvim yılı için 50.000,00 Türk Lirasını geçmeyecektir.

Şu kadar ki, bu bent kapsamındaki kişiler tarafından, idarenin bilgisine girmeden önce belgenin düzenlenmesi gereken tarihi takip eden 5 iş günü içerisinde belgenin düzenlenmediğinin idareye bildirilmesi durumunda, bunlar adına özel usulsüzlük cezası kesilmeyeceği de tabidir.

Vergi Aslı Uzlaşma Kapsamından Çıkarılmıştır

Uzlaşma müessesesi kapsamında mükellefler ikmalen, re'sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezaları ve belli tutarın üzerindeki usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için uzlaşma talebinde bulunabilmekteydi.

7524 sayılı 14’üncü maddesi ile vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkarılmıştır. Diğer taraftan, VUK’un 376’ncı maddesi uyarınca uzlaşılan cezaların belirlenen sürelerde ödenmesi durumunda uygulanan %25 oranındaki peşin ödeme indirimi de mezkur kanunda kaldırılmıştır.

Diğer taraftan, yine 7524 sayılı Kanunun 16’ncı maddesi ile VUK’a eklenen geçici 35’nci madde uyarınca Kanunun yayımından önce yapılmış uzlaşma başvurularının değişiklik öncesi hükümlere göre sonuçlandırılmasına yönelik düzenleme yapılmıştır.

Buna göre Kanun’un yayımı tarihi olan 02.08.2024 tarihinden önce;

• Uzlaşma talep edildiği halde henüz uzlaşma günü verilmemiş,
• Uzlaşma günü verilmiş ancak uzlaşma görüşmesi yapılmamış,
• Çeşitli nedenlerle uzlaşma günü ertelenmiş,
• Uzlaşma talep süresi geçmemiş,

olan vergi ve cezalara ilişkin 7524 sayılı Kanunla değişmeden önce geçerli olan hükümler uygulanacaktır.

Söz konusu düzenleme Kanun’un yayım tarihi olan 02.08. 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Tahsilat İşlemlerinin Başkalarının Nam ve/veya Hesabı Kullanılarak Yapılması Durumunda Özel Usulsüzlük Cezası

7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 13/c maddesi ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunun mükerrer 355 inci maddesinde yapılan düzenleme ile başkası adına kayıtlı POS cihazlarını kullanan ve cihazlarını başkalarına kullandıranlara özel usulsüzlük cezası kesilmesi hükme bağlanmıştır.

Mükelleflerimizin mal satışı veya hizmet ifası nedeniyle elde ettikleri hasılatlarını adlarına kayıtlı POS cihazları (sanal POS ve benzeri cihazlar dahil) aracılığıyla tahsil etmeleri gerekmekte olup, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda bu uygulama ile ilgili olarak herhangi bir düzenleme bulunmamakta idi. Mezkur Kanun ile birlikte bu uygulamayı gerçekleştiren yani tahsilatlarını başkasının adına kayıtlı olan POS cihazı ilen ve yine aynı şekilde kendilerine ait POS cihazlarını başkalarına kullandıran mükelleflerin ayrı ayrı her bir işlem için 3 kat özel usulsüzlük cezası kesilmesi ve bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının 20.000.000,00 Türk Lirasını geçememesi bahse konu kanun ile hükme bağlanmıştır.

Ancak bu noktada şirketlerin bayileri gibi yerlerde kullandıkları POS cihazlarının bu uygulama dahilinde olup olmadığı konusu tereddüt yaratmıştı. Şöyle ki, mükelleflerin fiziki ya da sanal POS cihazlarını aralarında yaptıkları sözleşmeye istinaden bayii, alt bayii ve benzeri ilişki kapsamında başka işyerlerine kullandırmaları durumunda, VUK Mükerrer 355’inci madde kapsamında, başkasına ait POS cihazını kullandığı gerekçesiyle ceza uygulanması söz konusu değildir.

Diğer yandan, yine aynı şekilde şunu önemle belirtmek gerekir ki, getirilen bu uygulama kendi adına olmayan POS cihazlarının kullanımı ve kullandırılmasına yönelik olup mal ve hizmeti satın alan müşterinin ödemeyi kendi veya başkasının kartıyla yapması veya kullandığı ödeme yöntemine yönelik özel usulsüzlük cezası uygulanması gibi bir durum söz konusu değildir.

Ayrıca bu konuyla ilgili olarak Gelir İdaresi Başkanlığı 06.08.2024 tarihinde internet sitesinde konu ile ilgili olarak aşağıdaki duyuru paylaşmıştır.

“Yapılan düzenlemeyle, mal teslimi veya hizmet ifaları için kredi kartı, banka kartı gibi ödeme aracı olarak kullanılan kartlar aracılığıyla yapılan tahsilatları, başka mükelleflerin veya mükellef olmayanların elektronik cihazları/sistemleri (POS ve benzeri cihazlar) aracılığıyla yapanlara ve bu elektronik cihazları/sistemleri kullandıranlara özel usulsüzlük cezası kesilmek suretiyle bu husustaki kayıt dışı işlemlerin önlenmesi amaçlanmaktadır.

Söz konusu düzenlemeyi müteakip, mükelleflerin bir banka tarafından kendilerine tahsis edilen fiziki ya da sanal POS cihazını bayii, alt bayii ve benzeri ilişki kapsamında aralarındaki sözleşmeye istinaden başka işyerlerine kullandırmaları durumunda cezaya muhatap olup olmayacakları hususunda tereddüte düştükleri anlaşılmaktadır.

Mükelleflerin bankacılık mevzuatı gereğince, bankalar tarafından kendilerine tahsis edilen fiziki POS cihazını ve/veya sanal POS’u bayi-alt bayi ilişkisi ve benzeri ilişki kapsamında aralarındaki sözleşmeye istinaden alt işyerlerine söz konusu mevzuatta yer alan düzenlemelere uygun olarak kullandırmaları söz konusu olabilmektedir.

Buna göre, bayi-alt bayi ilişkisi ve benzeri ilişki kapsamında gerek kendisine tahsis edilen POS cihazını kullandıran gerekse bu cihazlar vasıtasıyla teslim ettikleri mal ve hizmetlere ilişkin tahsilatlarını yapan mükelleflerin, 213 sayılı Kanunda yer alan hükümler gereğince belge düzenleme, hasılatları kaydetme ve diğer yükümlülüklerini tam ve zamanında yerine getirmeleri şartıyla bahse konu mevzuatta öngörüldüğü şekilde hareket edebilmeleri mümkün bulunmaktadır.

Bir diğer tereddüde düşülen konu ise mal ve hizmet alımlarında müşteri ile ödemeyi yapan kart sahibinin farklı kişi olması durumunda ceza kesilip kesilmeyeceğine yöneliktir.

Mal teslimi veya hizmet ifası yapılan müşteri ile ödemeyi yapan kart sahibinin farklı kişiler olması hususu düzenleme kapsamında cezaya tabi fiiller arasında sayılmamaktadır. Bir başka anlatımla, madde uygulamasında ödemeyi yapan kart sahibinin kim olduğunun bir önemi bulunmamaktadır. Bu nedenle ödeme yaparken başkasının kredi kartını kullanmaktan dolayı özel usulsüzlük cezası uygulanması gibi bir durum söz konusu değildir.’’

Sonuç

Kamuoyunda uzun süredir tartışılan torba yasa 7524 sayılı kanun ile Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 02.08.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 7524 sayılı kanun ile vergi cezaları uygulamalarında yapılan değişiklikler yazımızda ayrıntılı olarak irdelenmiştir.

Mükellefiyet tesis ettirmeksizin kayıt dışı faaliyette bulunanlara kesilecek vergi ziyaı cezası %50 artırımlı uygulanmak suretiyle, verginin 1 katı olarak kesilecek cezalarda 1,5 kat, 3 katı olarak kesilecek cezalarda ise 4,5 kat ceza uygulanacaktır.

Münhasıran sahte belge düzenleme amacıyla mükellefiyet tesis ettirenlere ilişkin 7524 sayılı Kanun’un 5’inci maddesi ile 10 milyon Türk Lirasından fazla olmamak üzere düzenlenmiş olan sahte belgelerde yer alan toplam tutarın %10'u tutarında mükelleflerden teminat istenecektir. Ayrıca bahse konu kanunun 3. ve 4. fıkralarına istinaden teminatın verilme süresi 30 günden 60 güne çıkarılmıştır.

Vergi aslında uzlaşma müessesi mezkur kanun ile kaldırılmış olup, salıverilen cezalar için uzlaşma müessesi uygulaması devam edecektir. Bu noktada ödevli mükelleflerin tarhiyata dava açma konusundaki yaşadığı tereddüt kaldırdı şeklinde yorumlanabilir. Şöyle ki, örneğin; 100.000,00-TL vergi tarh edilen mükellefe bir katta vergi ziyaı cezası kesiliyordu. Ve ödevli mükellefin davayı kaybetmesi sonucunda 200.000,00-TL vergi ödeme durumu ile karşı karşıya kalıyordu. Ancak bu noktada uzlaşmaya girip bu durumda vergi aslı ve %20 vergi ziyaı cezası ödeme imkanına sahipti. Artık burada tereddüt kalkarak ödevli mükellef sadece vergi cezalarına istinaden dava yoluna gidebilecek. Ki bu noktada getirisinin maliyet açısından daha müspet olabileceği konusunun altını çizmekte fayda var. Ancak şunu da önemle belirtmek gerekir ki vergi cezalarındaki ihtilaflı durumlar daha da artabilecektir.

03.09.2024 tarih ve 32651 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 564 sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile herhangi bir vergi dairesine 5.000.000,00-TL borcu olan firmalar Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesinde açıklanacaktır.

Elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dahil olmak üzere, verilmesi ve alınması gereken vesikaların verilmemesi ve alınmaması durumunda bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine ve her bir belge için ayrı ayrı olmak kaydı ile ceza düzenlenecektir.

Bir diğer uygulama olarak, yine aynı şekilde 7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 13/c maddesi ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunun mükerrer 355’inci maddesinde yapılan düzenleme ile başkası adına kayıt olan POS cihazları kullanılmayacak ve kullandırılmayacak, ancak bu durum da mal veya hizmet temininde başkasına ait bir banka veyahut kredi kartı ile ödemede mezkur kanun içerisinde herhangi bir beis bulunmamaktadır.

Tüm bu bilgiler dahilinde, Vergi Kanunlarında kapsamlı düzenleme ve değişikliklere yer veren gerek 7524 sayılı Kanun ve gerekse de 564 sıra no’lu Genel Tebliğ ile, ağırlıklı olarak vergi ziyaı ve kaçaklarının önlenmesi amacı ile kısa ve orta vadede kamusal finansman ihtiyacının karşılanmasını merkezine alan, vergi gelirlerini optimal düzeye taşımak için çıkarılan hükümler olduğu tabidir.