Elektronik Ticaretin Vergilendirilmesinde Stopaj Uygulaması ve İadesi

21.04.2025'te yayımlanan Centrum Time dergimizin 21. sayısında yer alan bu makalemize ve diğer içeriklere buradan ulaşabilirsiniz.

Elektronik ticaret, yaklaşık 30 yıl önce başladığı günden bugüne, internetin yaygınlaşması, mobil cihaz kullanımının artması, gelişen ödeme sistemleri ve lojistik altyapılardaki iyileşmelerle önemli bir işlem hacmine ulaşmıştır. Bu hızlı gelişim, dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de ticaretin şekil değiştirmesine neden olmuş, bu süreçte hem tüketicinin korunması hem de rekabetin sağlanması amacıyla pek çok yasal düzenleme yapılmıştır. Özellikle 1995 yılında çıkarılan “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” ile başlayan süreç, zaman içinde e-ticaretin vergilendirilmesi gibi alanlarda da önemli adımlar atılmasını sağlamıştır. Kayıt dışı ekonominin önüne geçilmesi için yapılan vergisel düzenlemeler, ticaretin daha düzenli ve şeffaf bir şekilde yürütülmesine katkı sağlamaktadır.

Bu çalışmada, elektronik ticaretin vergilendirilmesinde stopaj uygulamasının detayları ve vergi iadelerinin nasıl gerçekleştirileceği hakkında kapsamlı bir inceleme yapılacaktır.

7524 Sayılı Kanun Düzenlemeleri

Vergilendirmede adalet ve etkinliğin artırılması, kayıt dışılığın azaltılması ve bu suretle vergi kayıp ve kaçağının önlenmesine katkıda bulunulması amacıyla 2 Ağustos 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe 7524 Sayılı Kanun’la elektronik ticarette önemli bir düzenleme yapılmıştır.

Kanunun 33’üncü maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15’inci maddesinde yapılan değişiklikle, 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında, elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre faaliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri dolayısıyla yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınmıştır.

Ayrıca, maddede yapılan diğer bir düzenleme ile mal ve hizmet alımlarına ilişkin tam mükellef kuramlara yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanınca belirlenen sektör ve faaliyet konuları dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılmasına dair yetki düzenlemesi yapılmıştır.

Aynı şekilde, yine bu Kanunun 34’üncü maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun “Dar mükellefiyette vergi kesintisi” başlıklı 30’uncu maddesinde değişiklik yapılmış ve 6563 sayılı Kanun kapsamında, elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, 6563 sayılı Kanun hükümlerine göre faaliyet gösteren ve Türkiye’de işyeri veya daimi temsilcisi bulunan dar mükellef hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri dolayısıyla yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınmıştır.

Ayrıca, maddede yapılan diğer önemli bir düzenlemeyle de mal ve hizmet alımlarına ilişkin dar mükellef kurumlara yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanınca belirlenen sektör ve faaliyet konuları dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılmasına dair yetki düzenlemesi yapılmıştır.

Taslak Tebliğ Düzenlemeleri ve Tevkifat Oranına İlişkin Cumhurbaşkanı Kararı

Tevkifat düzenlemesinin 1.1.2025 tarihinde yürürlüğe gireceği Kanun’da yer almaktadır. Dolayısıyla 7524 Sayılı Kanun henüz taslak aşamasındayken bile 2025 yılında yürürlüğe girecek olan elektronik ticaretteki tevkifat düzenlemesindeki oranların ne olacağı ile ilgili tartışmalar ve beklentiler kamuoyunda yer almaya başlamıştır. Sektör temsilcileri, oranların hem satıcı hem de alıcı tarafında yaratacağı mali etkileri değerlendirmiş ve bu oranların belirlenmesinde uygulanabilir kriterlerin esas alınması gerektiğini vurgulamıştır.

Gelir İdaresi Başkanlığı, 4 Kasım 2024 tarihinde konuyla ilgili bir taslak tebliğ yayımlamış ve bu tebliğe ilişkin görüş ile önerilerin iletilmesini talep etmiştir.

Taslak Tebliğde 193 sayılı Kanunun 94’üncü, 5520 sayılı Kanunun 15 ve 30 uncu maddelerinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlarca yapılan ve bu maddelerde belirtilen ödemeler üzerinden istihkak sahiplerinin gelir veya kurumlar vergisine mahsuben, gelir vergisinde %25, kurumlar vergisinde %15 oranında vergi tevkifatı yapılacağı ifade edilmiş olup, bu oranın Cumhurbaşkanı Kararı sonrasında nihai hale geleceği belirtilmiştir. Dolayısıyla Cumhurbaşkanına verilen yetki kapsamında şahıs işletmeleri için %25, kurumlar vergisi mükellefleri için ise %15 oranında stopaj yapılması mümkün hale gelmiştir.

Sektör temsilcileri Cumhurbaşkanının yetkisini en yüksek oranda kullanması durumunda, %15'lik ve %25’lik yüksek bir kesinti oranlarının büyük bir vergi yükü oluşturacağını, yüksek bir kazanç olmadığından dolayı fazla kesilen vergilerin iade edilmesi gerekliliğini doğuracağını ifade etmiştir. İade süreci aynı zamanda e-ticaret satıcıları için ilave iş yükü ve ek finansman maliyeti olarak yaratacak ayrıca iade sürecini gerçekleştirecek ve kontrol edecek olan vergi dairelerinin iş yükünü de artırabilecektir.

22 Aralık 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 9284 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla, aracı hizmet sağlayıcıları ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamına giren faaliyetleri dolayısıyla hizmet sağlayıcıları ile elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına aracılık yaptıkları ödemeler üzerinden yapacakları tevkifat oranı %1 olarak belirlenmiştir. Söz konusu oranın minimum oranda tutulması sektördeki tüm şirketler açısından olumlu olarak karşılanmıştır.

Ancak konuyla ilgili Cumhurbaşkanı’nın yetkisi devam etmekte olup, elektronik ticarette %1 olarak belirlenen tevkifat oranının yeniden değiştirilmesi de mümkündür.

330 Seri No.lu Gelir Vergisi Tebliği

Cumhurbaşkanı Kararının ardından konuyla ilgili usul ve esaslara ilişkin açıklamaların yer aldığı 330 Seri No’lu Gelir Vergisi Tebliği 30 Aralık 2024 tarih ve 32768 sayılı 2. Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Yapılan açıklamalardaki önemli hususlar aşağıda başlıklar halinde açıklanmıştır.

Tevkifat Matrahı

Tevkifat matrahını oluşturan işlemler aşağıdaki gibidir.

1. Hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları tarafından gerçekleştirilen mal satışı ve hizmet ifalarına ilişkin katma değer vergisi hariç ürün satış ve hizmet bedeli,
2. Aracı hizmet sağlayıcılarının ya da elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, ödül ve prim gibi adlar altında hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına sağladıkları menfaatler.

Ayrıca tevkifat matrahını, taraflar arasında yapılan sözleşmeler kapsamında, komisyon ücreti, kargo bedeli, hizmet bedeli, banka komisyon ücretleri gibi adlarla hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına yansıtılan bedellerin, mal veya hizmet bedeli olarak tahsil edilen tutardan düşülerek hizmet sağlayıcı veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya ödenmesi etkilemeyecektir.

Katma değer vergisi ve konaklama vergisi tevkifat matrahına dahil edilmeyecektir.

Aracı hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları tarafından elektronik ticaret ortamında faaliyette bulunan ve ticari, zirai ve mesleki faaliyeti nedeniyle vergi mükellefiyeti bulunmayanlara, vergiden muaf esnafa, ticari kazancı basit usulde tespit edilen mükellefler ile 193 sayılı Kanunun mükerrer 20/B maddesi kapsamında internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden metin, görüntü, ses, video gibi içerikler paylaşan sosyal içerik üreticilerine yapılan ödemeler üzerinden tevkifat yapılmayacaktır.

Ticari, zirai ve mesleki faaliyeti nedeniyle vergi mükellefiyeti bulunmakla birlikte mükelleflerin bu faaliyetleri ile ilgili olmayan zati giyim ve ev eşyası gibi satışlarına ilişkin ödemeler üzerinden de söz konusu tevkifat yapılmayacaktır.

Tevkifat Beyanı ve Bildirim Zorunluluğu

Aracı hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları, hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına yaptıkları ödemeler üzerinden vergi tevkifatı yapmak ve 193 sayılı Kanunun 98 ve 119’uncu maddelerindeki esaslar çerçevesinde beyan edip ödemekle yükümlü kılınmıştır.

Bu kapsamda bir ay içinde yapılan ödemeler ve bu ödemeler üzerinden yapılan tevkifat tutarları, muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ekinde yer alan “tevkifata tabi ödemelere ait bildirim (ücret ve ücret sayılan ödemeler hariç)” tablosu ile tevkifat yapılan toplam mükellef sayısı, toplam tevkifat matrahı ve yapılan toplam tevkifat tutarı bilgisini içerecek şekilde beyan edilecektir.

Tevkifat yapılan her bir mükellefe ilişkin bilgiler, Gelir İdaresi Başkanlığının Bilgi Transfer Sistemi (BTRANS) üzerinden yayımlanan veri format ve standardı ile bu Sistem üzerinden aylık olarak ilgili muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verildiği ayın sonuna kadar Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirilecektir.

Tevkif Edilen Vergilerin Mahsubu ve İadesi

Tevkif edilen vergiler, elektronik ticaret hizmet sağlayıcı ve hizmet sağlayıcı mükellef tarafından geçici vergi ve yıllık gelir/kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan gelir/kurumlar vergisinden mahsup edilmesi mümkündür. Ayrıca varsa yıllık beyannamelerde mahsup edilemeyen tutarlar, 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yer alan düzenlemeler kapsamında iadeye konu edilebilecektir.

Ticari kazanç yönünden gelirin elde edilmesi tahakkuk ve dönemsellik esasına bağlı olduğundan elde edilen mal ve hizmet gelirlerinin kazanca dahil edilmesi gereken dönemler ile tevkifat dönemleri arasında farklılıklar oluşması halinde söz konusu tevkifatların kazanca dahil edildiği geçici ve yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde mahsup edilmesi gerekmektedir.

İlgili geçici vergi döneminde mahsuba konu edilemeyen tevkifat tutarlarının, aynı yıl içerisinde izleyen geçici vergi dönemlerinde mahsup edilmesi mümkündür.

Aracı hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları tarafından, aynı vergilendirme dönemi içinde, tevkif edilen verginin vergi dairesine beyan edilmesinden önce ürünün ve bedelinin iade edilmiş olması durumunda aracı hizmet sağlayıcıları ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının kayıtlarında gerekli düzeltme işlemi yapılması mümkündür. Böyle bir durumda beyan yapılmayacaktır. 

Aracı hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları tarafından, tevkif edilen vergi, vergi dairesine beyan edildikten sonra ürünün ve bedelin iade edilmesi durumunda ise aracı hizmet sağlayıcıları ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının kayıtlarında ve muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde düzeltme yapılmayacaktır. Bu durumda tevkif edilen verginin iadesi hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı mükellef tarafından verilen yıllık gelir/kurumlar vergisi ya da geçici vergi beyannameleri üzerinden hesaplanan gelir/kurumlar vergisinden mahsup edilecektir.

SONUÇ

7524 sayılı Kanun ve devamındaki düzenlemelerle elektronik ticarette tevkifat uygulamasına açıklık getirilmiş, %1 gibi makul oranlar ile sektörel yük azaltılmıştır. Bununla birlikte, iadelerin kolaylaştırılması ve idari yükün azaltılması, sistemin başarısını belirleyecek başlıca unsurlar arasında yer almaktadır. Ayrıca, stopaj oranının yüksek olması halinde, stopaja konu satışlardaki ürünlerin fiyatlarının bu oran doğrultusunda artabileceği unutulmamalıdır. Oranın makul seviyelerde tutulması; enflasyon artışını sınırlandırmış, aynı zamanda tüketicilerin yüksek fiyatlarla karşılaşmasını da engellemiştir.

Elektronik ticarette tevkifat oranının gelecek dönemlerde her zaman değişebileceğini ve Cumhurbaşkanı’nın bu konuda yetkisinin olduğu da hatırlatmak isterim.