İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnasları

21.04.2025'te yayımlanan Centrum Time dergimizin 21. sayısında yer alan bu makalemize ve diğer içeriklere buradan ulaşabilirsiniz.

Döviz kazandırıcı faaliyet, ülkeler arası sermaye akımlarına bağlı olarak milli ekonomiye döviz girdisi sağlayan işlemleri kapsamaktadır. Bu döviz kazandırıcı faaliyetler sonucu ülkeye döviz girişi sağlandığında dış ticaret dengesi pozitif yönde etkilenecektir. İhracatın gösterdiği artış ve dış ticaret dengesinin ihracat yönündeki pozitif gelişmesinin ülke için katkısı çok olmakla birlikte uluslararası anlamda olumlu etkiler yaratacağı da aşikardır. Bu olumlu etkilerle döviz girişinin sürekliliğini arttırması sonucu ülkede yabancı yatırımlar için güvenli ortam oluşacak ve dış yatırımlar ülkede hız kazanacaktır.

Ülkeler uluslararası rekabet gereği bu pozitif yöndeki gelişmeden faydalanmak amacıyla bir takım yasal düzenlemeler yapmışlardır. Bu yasal düzenlemelerden biri de döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde vergi, resim ve harç istisnasıdır.

VERGİ, RESİM VE HARÇ İSTİSNASININ KAPSAMI

Vergi, resim ve harç istisnası kapsamında;

• İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile transit ticaretin finansmanında kullanılmak kaydıyla bankalarca kullandırılan her türlü sevk öncesi ve sevk sonrası krediler (Türk Eximbankın fon temini işlemleri, bu banka tarafından aracı bankalar vasıtasıyla kullandırılan krediler ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca Türk Eximbanka açılan kısa vadeli senet reeskont kredileri ile Türk Parası Kıymetini Koruma hakkındaki mevzuat uyarınca ihracat taahhüdüne bağlı olarak kullandırılan altın kredileri dahil) ve firmaların sağladıkları prefinansmanlar ile bunların geri ödenmesi,
• İhracatla ilgili işlem yapan bankaların (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası dahil), faktoring şirketlerinin, sigorta şirketlerinin, noterlerin ve diğer kuruluşların ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak yapmış oldukları bütün hizmet ve muameleler (Türk Eximbankın ihracat kredi sigortası/garantisi ile ilgili işlemleri dahil) dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar ve kambiyo işlemleri,
• Dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ithalat ve/veya yurt içi alımlar ile ilgili işlemler ve bunların finansmanı amacıyla kullanılan krediler,
• İhracat karşılığı yapılacak her türlü ödemeler, ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile transit ticaretle ilgili işlemler ve bu işlemler sebebiyle düzenlenen kağıtlar,

BSMV, damga vergisi, harçlar ve diğer kanunlarda yer alan vergi, resim ve harçlar müstesnadır.

Damga vergisi istisnaları Damga Vergisi Kanununun ek 2. maddesi, harç istisnaları Harçlar Kanununun ek 1. maddesine istinaden uygulanmaktadır. Damga vergisi ve harç istisnalarının usul ve esasları İhracat ve Diğer Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulama Genel Tebliğinde belirlenmiştir.

BSMV istisnaları ise 23/12/1999 tarihli ve 99/13812 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Karar ile bu Karara istinaden yayımlanan İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler İle Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ (İhracat: 2017/4) hükümlerine istinaden uygulanmaktadır.

Esas itibarıyla tüm istisnalar 2017/4 sayılı Tebliğ hükümleri çerçevesinde yürütülmekle birlikte, 2017/4 sayılı Tebliğ hükümlerinde yer almakla birlikte Damga Vergisi Kanunu ve Harçlar Kanununda sayılmayan işlemler bakımından damga vergisi ve harç istisnası uygulanmamakta, sadece BSMV istisnaları uygulanmaktadır.

Belgesiz İşlemler

Aşağıda yazılı işlemler ve bu işlemler sebebiyle düzenlenen kağıtlara (gümrük idarelerine verilen beyannameler dahil) ihracat ve ihracata ilişkin olduğunun tevsiki halinde işlem yapan kuruluşlarca resen vergi, resim ve harç istisnası uygulanır.

• İhracat karşılığı yapılacak ödemeler (ihracatın finansmanında kullanıldığının tevsiki kaydıyla prefinansman, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu çerçevesinde yapılan ödemelere ilişkin taahhütnameler ile temliknameler ve Sosyal Güvenlik Kurumu prim borçları ile genel bütçeli idarelere olan borçların mahsubu dahil),
• İhracattan doğan alacağın ihracatçı tarafından temliki,
• İhracat bağlantıları için düzenlenecek anlaşmalar,
• Transit ticarete konu malın satın alınması ve satılması,
• Tedarik edildikleri şekliyle ihraç edilmek üzere mal alımı,
• Gümrük Kanunu hükmü gereğince ithalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi ambalaj malzemesi ithali ile kati ihraç edilen mallara ait ambalaj malzemesinin geçici ihracı ve ithali,
• Dahilde işleme izni kapsamında iznin geçerli olduğu süre içerisinde yapılan ithalat,
• Gerçekleştirilen mamul ürün ihracatı karşılığı olarak bu ürünlerin üretiminde kullanılan girdilerin Toprak Mahsulleri Ofisinden veyaTarım ve Orman Bakanlığınca tespit edilen şeker fabrikalarından alımı.

Belgeli İşlemler

Aşağıda belirtilen ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler çerçevesinde vergi, resim ve harç istisnasından yararlanmak isteyen firmalar, elektronik ortamda Bakanlığa müracaat ederek dahilde işleme izin belgesi ve/veya vergi resim harç istisnası belgesi almak zorundadırlar.

Vergi, resim harç istisnası, belgenin geçerlilik süresi içerisinde ve belgede yer alan tutarla sınırlı olmak kaydıyla uygulanacak olup, belge müracaat tarihi ile belge tarihi arasında yapılan işlemlere istisna uygulanmaz. Ancak, bu süre içerisinde gerçekleştirilen hizmet ve faaliyetler taahhüde sayılır.

İhracat işlemleri; dahilde işleme izin belgesi kapsamında ve bu belgenin geçerlilik süresi içerisinde, ihracat amaçlı olmak kaydıyla; yapılan ithalat ile yurt içinde hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ve ambalaj malzemesi alımları ve bunlarla ilgili verilecek her türlü teminat mektupları ile diğer işlemlerdir.

Vergi, resim ve harç istisnası belgesi alınması gereken, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler;

• Cumhurbaşkanı kararı ile yürürlüğe konulan cari yıl yatırım programında yer alan yatırımlardan ve Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının bu programda yer almayan kamu yatırımlarından yabancı para ile finanse edilenlerin yapımını üstlenen ana yüklenici firmaların (alt yükleniciler hariç);

1. Tam mükellef firma olması halinde, yabancı paraya isabet eden oranda yapacakları teslim, hizmet ve faaliyetler ile tam mükellef imalatçı firmaların, bahse konu işte kullanılmak üzere bu işin yapımını yüklenen firmaya üreterek yapacakları mal ve malzeme ile hizmet satış ve teslimler,
2. Dar mükellef firma olması halinde, söz konusu firmanın bu işte kullanacağı mal ve malzemeyi üreten tam mükellef imalatçı firmaların (işi taahhüt eden firmalar dahil) yapacakları satış ve teslimler,
3. Tam ve dar mükellef firmaların ortaklığı halinde, tam mükellef firmaya kendi faaliyeti oranında, diğer firmaya ise (2) numaralı alt bendi çerçevesinde tam mükellef firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimler,
4. Yukarıda belirtilen (1), (2) ve (3) numaralı alt bentler çerçevesinde proje sahibi kamu kurumları ile bu projeleri üstlenen firmalara proje süresince yapılacak teknik müşavirlik, mühendislik ve benzeri hizmet satışları,

• Savunma sanayii, güvenlik veya istihbarat alanında,

1. Savunma Sanayii Müsteşarlığınca onaylanan savunma, güvenlik veya istihbarat alanları ile ilişkili projeleri üstlenmiş tam mükellef imalatçı firmalar ile savunma, güvenlik veya istihbarat alanlarında yapılacak araştırma ve geliştirme projelerini üstlenen tam mükellef imalatçı firmaların yapacakları satış ve teslimler ile bu satış ve teslimler sonrası doğan bakım ve onarım hizmetleri,
2. Savunma Sanayii Müsteşarlığınca savunma, güvenlik veya istihbarat alanları açısından önem arz ettiği belirtilen savunma, güvenlik ve istihbarata yönelik her türlü platform, sistem, yazılım, araç ve gereçlerini üreten tam mükellef imalatçı firmalar ile savunma, güvenlik veya istihbarat alanlarında yapılacak araştırma ve geliştirme projelerini üstlenen tam mükellef imalatçı firmaların ülkenin savunma, güvenlik veya istihbaratı ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına yapacakları satış ve teslimler ile bu satış ve teslimler sonrası doğan bakım ve onarım hizmetleri,
3. Bu bendin (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen firmalara, tam mükellef imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimler,
4. Bu bendin (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen işleri yüklenen firmanın dar mükellef firma olması halinde, tam mükellef imalatçı firmaların bu firmaya üreterek yapacakları satış ve teslimler,

• Tam mükellef imalatçı firmaların, Bakanlıkça yayımlanan İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Hakkında Tebliğ ekinde yatırım malları listesinde belirtilen malları üreterek yapacakları satış ve teslimler,
• Tam mükellef imalatçı firmaların, Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında monte edilmemiş haldeki aksam ve parçaları ithal edebilecek firmalara, ithal edebilecekleri bu aksam ve parçaları üreterek yapacakları satış ve teslimler,
• Yap-İşlet Modeli çerçevesinde yapılacak yatırım projelerini üstlenen tam mükellef firmaların yapacakları hizmet ve faaliyetleri,
• Kamu kurum ve kuruluşları tarafından uluslararası ihaleye çıkarılmış yurt içi veya yurt dışı taşıma işlerini yüklenen tam mükellef firmaların bu faaliyetleri,
• Uluslararası yük ve yolcu taşımacılığından döviz olarak kazanılan bedellerinin yurda getirilmesi kaydıyla kara, deniz veya hava ulaştırma hizmet ve faaliyetleri,
• Yurt dışına yönelik olarak gerçekleştirilecek müteahhitlik, müşavirlik, yazılım ve mühendislik hizmetler,
• Yabancı uyruklulara (diplomatik temsilcilikler ve mensupları dahil), turistlere veya yurt dışında çalışan Türk vatandaşlarına ülkemizde bulundukları sürede, döviz karşılığı verilecek sağlık hizmetleri,
• Turizm müesseseleri ile seyahat acentelerinin yurt içindeki ve yurt dışındaki turizm faaliyetleri sırasında yaptıkları döviz karşılığı hizmet satışları,
• Bedelleri döviz olarak alınmak kaydıyla yurt dışında yerleşik firmalar adına gerçekleştirilen bakım ve onarım hizmetiyle, dış sefere çıkan Türk ve yabancı bayraklı gemi, uçak veya tırların bakımı ve onarımı, yenileme ve dönüşüm ile bakım, onarım, yenileme ve dönüşüm kapsamında gerçekleştirilen mal (yakıt ve madeni yağlar hariç) ve hizmet satışları,
• Tam mükellef firmalarca, ihraç ürünlerimizin pazarlanması amacıyla yurt dışında mağaza açılması veya işletilmesi faaliyetleri,
• Kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihaleye çıkarılan maden havzalarından rödövans karşılığında maden çıkarımı ve işletmesiyle ilgili üretim faaliyetleri,
• Yurt içinde yerleşik haber ajanslarınca, yurt dışındaki yayın organlarına görüntülü veya görüntüsüz haber satışları,
• Kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihaleye çıkarılan ve Bakanlıkça belirlenen yatırım malları, sınai mamuller ve yazılım hizmetlerine yönelik ihaleleri kazanan tam mükellef imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimler,
• İkili veya çok taraflı uluslararası anlaşma hükümlerine göre yurt içinde bulunan yabancı kuruluşların yurt dışından getirme imkanına sahip bulundukları sınai mamulleri teslim eden tam mükellef imalatçı firmalar ile uluslararası kuruluşlar, yabancı ülke temsilcilikleri ve kuruluşlarına ait tesislerin yapımını ve onarımını üstlenen tam mükellef müteahhit firmaların faaliyet ve teslimler,
• İkili veya çok taraflı uluslararası anlaşmalar kapsamında Türkiye’de gerçekleştirilen projeleri üstlenen kurum, kuruluş veya şirketler (bunlar tarafından yurt içinde projenin yürütülmesi amacıyla kurulan veya ortaklık gerçekleştirilen şirketler dahil) tarafından proje kapsamında verilen yapım ve teslim işlerini yüklenen firmaların (alt yükleniciler hariç);
  • Tam mükellef olması halinde, bunların yapacakları teslim ve hizmetleri ile tam mükellef imalatçı firmaların bu firmalara üreterek yapacakları satış ve teslimler,
  • Tam ve dar mükellef firmaların ortaklığı şeklinde olması halinde, tam mükellef firmanın ortaklığı oranında gerçekleştireceği teslim ve hizmetleri ile tam mükellef imalatçı firmaların bu firmalara üreterek yapacakları satış ve teslimler
• Kamu özel işbirliği kapsamında tesis yapımı ve yenilenmesi işlerini üstlenen tam mükellef firmaların yapacakları hizmet ve faaliyetler,

Yukarıda belirtilen ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerden,  Damga Vergisi Kanunu ve Harçlar Kanununa istinaden yayımlanan İhracat ve Diğer Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulama Genel Tebliğinde yer almayanları, damga vergisi ve harç istisnasından yararlandırılmaz.

Belge sahibi firmaların belge konusu işe ilişkin mal, malzeme veya hizmet temin ettiği kişi ve kurumlarla yapacağı işlemler ile bu işlemler nedeniyle düzenlenen kâğıtlara damga vergisi ve harç istisnası uygulanması için, her iki işlem tarafının da o işle ilgili olarak düzenlenmiş belgeye sahip olması şarttır.

Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi Başvuru Süreçleri

Müracaatların Değerlendirilmesi ve Belge Düzenlenmesi

Elektronik ortamda tanımlanan firmaların vergi resim harç istisnası belgesi almak üzere, tebliğ ekinde belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte elektronik ortamda Ticaret Bakanlığına müracaat etmeleri gerekir. Firmalar tarafından ibraz edilen bilgi ve belgeler, aksi sabit oluncaya kadar doğru olarak kabul edilir. Bakanlıkça, tebliğ ekinde belirtilen bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda vergi resim harç istisnası belgesi düzenlenebilir.

Belge düzenlenmesi durumunda, düzenlenen belgeye ilişkin bilgilere, belge hakkında işlem yapacak kurum ve kuruluşlarca elektronik ortamda erişilebilir.

Belge Süresi ve Ek Süreler

 Vergi resim harç istisnası belgelerinin süreleri azami 24 (yirmidört) aydır. Ancak, proje doğrultusunda gerçekleştirilen bazı işlerden belgelerin süresi proje süresi kadar tespit edilebilir.

Süre başlangıcı, vergi resim harç istisnası belgesinin tarihidir. Ayrıca, belge kapsamında ilk istisnanın uygulandığı tarihe kadar azami 3 (üç) ay olmak üzere vergi resim harç istisnası belgesi süresi uzatılabilir.

Firmaların, bu madde kapsamındaki ek sürelerden yararlanabilmesi için belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa elektronik ortamda müracaat etmeleri gerekmekte olup, belirtilen süre dışında yapılan müracaatlar değerlendirilmez.

Belgenin Revizesi

Vergi resim harç istisnası belgeleri, ilgili firmanın elektronik ortamda müracaatına istinaden belge ihracat taahhüdü kapatılıncaya kadar Bakanlıkça revize edilebilir. Bakanlıkça yapılacak değerlendirme neticesinde, uygun görülen revize talepleri belgenin elektronik ortamdaki kayıtlarına işlenir.

İhracat Taahhüdünün Kapatılması

 Vergi resim harç istisnası belgelerine ilişkin ihracat taahhütleri; belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde gerekli bilgi ve belgelerle elektronik ortamda müracaat edilmesi kaydıyla, Bakanlığın uygun görüşüne istinaden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca belirlenen usuller çerçevesinde, anılan Bankanın ilgili şubesi tarafından elektronik ortamda kapatılır. Kapatma işlemi firmaya ve ilgili vergi dairesine bildirilir. Ayrıca belgenin kapatıldığı bilgisi Bakanlığa, elektronik ortamda gönderilir. Vergi resim harç istisnası belgelerinin ihracat taahhütlerinin kapatılmasına ilişkin müracaatın süresi içerisinde yerine getirilmesi firma sorumluluğunda olup, bu süreler zarfında firmalara ayrıca yazılı olarak bildirimde bulunulmaz.

İhracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında düzenlenen belgelerin ihracat taahhütlerinin kapatılmasında Katma Değer Vergisi hariç satış fiyatı esas alınır.

Belge ihracat taahhütleri kapatılırken, döviz karşılığı yapılan ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde satış ve/veya teslimat belgesi ile döviz alım belgesinin veya satış ve/veya teslimat bedeli yabancı paranın ilgilinin hesabına alacak kaydedildiğine dair üzerinde vergi resim harç istisnası belgesinin tarih ve sayısının da yer aldığı banka dekontunun veya iş bitirme belgesinin Türk Lirası karşılığı yapılan ihracat sayılan satış ve teslimlerde ise satış ve/veya teslimat  belgesinin elektronik ortamda ibrazı aranır. Ayrıca, Türk Lirası karşılığı yapılan ihracat sayılan satış ve teslimlere ilişkin düzenlenen vergi resim harç istisnası belgelerinde satış ve/veya teslimat belgesinin düzenlendiği tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınır.

Vergi resim harç istisnası belgesi sahibi firmaların, belge ihracat taahhüdünün kapatılabilmesi için gereken bilgi ve belgeleri bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen süre içerisinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının ilgili şubesine elektronik ortamda sunmaları gerekir. Talep edilmesi halinde, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ilgili şubesine elektronik ortamda sunulan bilgi ve belgelerin asılları ayrıca ibraz edilir. Bu bilgi ve belgelerin ibraz edilmemesi veya ibraz edilen bilgi ve belgelerde eksiklik bulunması halinde, eksikliklerin 1 (bir) ay içerisinde tamamlanması için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının ilgili şubesi tarafından firmaya bildirimde bulunulur. Bu süre içerisinde eksik bilgi ve belgelerin tamamlanmaması durumunda, ihracat taahhüdü mevcut bilgi ve belgelerle resen kapatılır. 

Vergi resim harç istisnası belgesi sahibi firmalar, kendilerine tebliğ edilen taahhüt hesabının müeyyideli kapatılması işlemine karşı tebliğ tarihinden itibaren 30 (otuz) gün içerisinde Bakanlığa (İhracat Genel Müdürlüğü) yazılı olarak itiraz edebilirler. İtiraz başvurusunda itiraza mesnet teşkil eden tüm bilgi ve belgeler ibraz edilir. İtirazın haklı bulunması durumunda, müeyyidenin kısmen veya tamamen tahsil edilmediğinin tespiti kaydıyla, taahhüt kapatma işlemi Bakanlıkça (İhracat Genel Müdürlüğü) geri alınarak ibraz edilen bilgi ve belgeler de göz önünde bulundurulmak suretiyle yeniden tekemmül ettirilir.

İhracat taahhüdü müeyyideli kapatılan vergi resim harç istisnası belgesi kapsamında; taahhüt kapatma işlemine karşı itiraz başvurusunda bulunulması durumunda, müeyyide uygulanmasına yönelik işlemlerin ikinci bir bildirime kadar durdurulduğu hususu ilgili mercilere ve ilgili vergi dairesine bildirilir.

Elektronik ortamda düzenlenen vergi resim harç istisnası belgesi sahibi firmalar; belge ihracat taahhüdünün kapatılması için gerekli bilgi ve belgeler ile istisnaların istisna kayıt formuna işlenmesi durumunda istisna kayıt formunun elektronik ortama aktarılmasından sorumludurlar. 

Genel Hükümler

Mücbir Sebep ve Fevkalade Haller

Aşağıda belirtilen mücbir sebep ve fevkalade hallerin vergi resim harç istisnası belgesi ve belgesiz ihracat kredilerinin süresi içinde vukuu halinde, ihracat süresi (ek süre dahil) bitim tarihinden ilave olarak ek süre verilebilir;

• Deprem, sel, don, fırtına, kasırga vb. tabii afetler ve yangın (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı veya Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlükleri, İtfaiye Müdürlükleri veya ilgili diğer kurumlardan alınacak yazı ile),
• Yükümlü firmanın faaliyetinin kamu otoritelerince kısıtlanması veya durdurulması (firma faaliyetini durduran kamu kurumundan alınacak yazı ile),
• Grev ve lokavt (Çalışma ve Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerinden alınacak yazı ile),
• Ülkemiz veya ithalatçı ülkede Devletçe konulan yasaklar ile harp ve abluka hali,
• Yükümlü firmanın iflası ya da konkordato ilan etmiş olması (Mahkeme Kararı ile),
• Şahıs firmalarında firma sahibinin ölümü,
• Karşılığı ihracat süresi içerisinde yerine getirilmediği için prefinansman hükümlerine tabi hale gelen peşin döviz ile ilgili ihracatın yapılamaması (ithalatçı firmadan ihracatın belirlenen süreden daha geç yapılmasının istenildiğine dair alınan yazı veya diğer haklı sebeplere ilişkin bilgi ve belge ile).

Firmaların mücbir sebep ve fevkalade hallerden yararlanabilmesi için; vergi resim harç istisnası belgesi kapsamında en geç belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde elektronik ortamda Bakanlığa, belgesiz ihracat kredisi kapsamında ise en geç kredinin istisnadan yararlanma süresinin sonunu takip eden 1 (bir) ay içerisinde ilgili bankaya müracaat etmeleri gerekir. Belirtilen süreler dışında yapılan müracaatlar değerlendirilmez. 

İlgili bankaca krediye ilişkin ihracat taahhüdü süresi, mücbir sebep ve fevkalade hale ilişkin ilgili kamu kurumundan alınacak belgede belirtilen süreler dikkate alınarak ve 1 (bir) yılı geçmemek üzere uzatılabilir. 1 (bir) yılı aşan süre talepleri ise, ilgili bankanın onayı olması halinde Bakanlığın uygun görüşü alınmak suretiyle sonuçlandırılır.

Mücbir sebep ve fevkalade haller yalnız süre uzatımlarında dikkate alınır, ihracat taahhüdünü ortadan kaldırmaz.

Vergi resim harç istisnası belgesi ve belgesiz ihracat kredisi kapsamında mücbir sebep ve fevkalade hallere istinaden ek süre verilmesi halinde, bu ek süreler içinde yapılan işlemler taahhüde sayılır ve vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılır.

Vergi Resim Harç İstisnası Belgesinin İptali

Kullanılmayan vergi resim harç istisnası belgesi, ilgili firmanın elektronik ortamda müracaat etmesi halinde, Bakanlıkça iptal edilir.

Kanuni düzenlemelerle ilgili hükümlere uyulmadığının, vergi resim harç istisnası belgesinin düzenlenmesi ve revizesi için ibraz edilen bilgi ve belgeler ile belge kapsamında yapılan işlemlerin gerçek dışı olduğunun ve ilgili belge üzerinde tahrifat yapıldığının tespiti halinde; ilgili belge Bakanlıkça iptal edilir ve ilgililer hakkında kanuni işlem yapılır.

İptal edilen belge kapsamında uygulanan istisnaların iptal işlemi, ilgili Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası şubesine ve istisnaların tahsil edilmesi için ilgili vergi dairesine bildirilir. Ayrıca, iptal edilen belgeye ilişkin bilgilere belge hakkında işlem yapan kurum ve kuruluşlarca elektronik ortamda erişilebilir.

Ceza ve Sorumluluk

Uygulanan istisnaların gerçekleştirilmeyen ihracat taahhüdüne tekabül eden kısımları, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Vergi resim harç istisnası belgesinin iptal edilmesi halinde; belge kapsamında uygulanan istisnalar, 213 sayılı Kanun ve 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Kapatma esnasında ibraz edilen bilgi ve belgelerin gerçek dışı olduğunun anlaşılması durumunda, bu belge kapsamı ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslim veya döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyete tekabül eden istisnalar geri alınır ve ilgililer hakkında kanuni işlem yapılır. İnceleme veya soruşturma sonucunda sahtecilik veya tahrifat fiili sabit olan belge sahibi firma adına 1 (bir) yıl süreyle vergi resim harç istisnası belgesi düzenlenmez.

Kanuni düzenlemelere uymayan, yanlış işlem yapan, belgelerin ilgiliye ait orijinal nüshasına veya elektronik ortama gerekli meşruhatı kaydetmeden işlem yapan ve bu meşruhata ilişkin gerekli bildirimleri yapmayan, talep edilmesi halinde gerekli meşruhatın bulunduğu belge orijinal nüshasını ibraz etmeyen, gerekli meşruhatın düşüldüğü belge orijinal nüshasını elektronik ortamda kaydetmeyen, yanıltıcı bilgi veren ve bu nedenlerden dolayı vergi kaybına veya verginin tahsilinde gecikmelere sebep olan kişiler, asıl borçludan alınamayan alacağın ödenmesinden müştereken ve müteselsilen sorumludur. Bu çerçevede amme alacağı, gecikme süresi de dikkate alınarak 213 sayılı Kanun ve 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Belgeli İşlemlerde Hizmet ve Faaliyetin Devri veya Gerçekleştirilememesi

Belge sahibi firma tarafından belge konusu döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetin tüm hak ve yükümlülükleri ile diğer bir firmaya veya ortak girişime devredilmesi ve bu durumun ihale makamı tarafından uygun görülmesi halinde, devralan firma, belge konusu faaliyetin kalan kısmı için, yeni bir vergi resim harç istisnası belgesi almak üzere ihale makamından alınacak işin kalan bedelini ve süresini belirtir yazı ile birlikte Bakanlığa elektronik ortamda müracaat edebilir. Bu durumda devreden firmanın vergi resim harç istisnası belgesine ilişkin ihracat taahhüdü bu kapatılır.

Döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetin ortak girişim tarafından üstlenildiği durumlarda, ortaklıktan ayrılan firma olması ve bu durumun ilgili ihale makamı tarafından uygun görülmesi halinde, ortaklığa dahil olan yeni firma olup olmadığına bakılmaksızın, yeni ortaklık, işin kalan kısmı için bu Tebliğin (2017/4) 7 nci maddesi çerçevesinde yeni bir vergi resim harç istisnası belgesi almak üzere ihale makamından alınacak işin kalan bedelini ve süresini belirtir yazı ile birlikte Bakanlığa elektronik ortamda müracaat edebilir. Bu durumda eski ortaklığa ait vergi resim harç istisnası belgesine ilişkin ihracat taahhüdü, ortaklıktan ayrılan firma için, ortaklıktaki payı oranında gerçekleşmeyen kısma müeyyide uygulanarak kapatılır.

Belge kapsamındaki işin, belge sahibi firma tarafından, bu firmanın da dahil olduğu bir ortak girişime devredilmesi veya söz konusu işi yüklenen belge sahibi ortak girişime yeni bir veya birkaç ortak eklenmesi ve bu durumların ilgili ihale makamı tarafından uygun görülmesi halinde ilgili belge geçerliliğini korur ve yalnızca belge üzerinde elektronik ortamda unvan değişikliği yapılır.

Sözleşme imzalandıktan sonra, belge sahibi firmanın herhangi bir kusurunun bulunmaması halinde, idare tarafından söz konusu işin yapımından veya tamamlanmasından vazgeçilmesi veya ihalenin iptal edilmesi veya ihaleye ilişkin düzeltici işlem tesis edilmesi gibi sebeplerle, belge konusu faaliyetin gerçekleştirilmesinin tamamen veya kısmen imkansız hale geldiği durumlarda, belge sahibi firma, ilgili idareden alınacak durumu tevsik eden yazı ile birlikte Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının ilgili şubesine elektronik ortamda  taahhüt kapatma müracaatında bulunur. Bu durumda müracaat konusu vergi, resim ve harç istisnası belgesi, nakdi kredi veya teminat mektubu kullanılmadığının ve belge kapsamında daha önce uygulanan müeyyidelerin tahsil edilmediğinin tespiti kaydıyla, gerçekleşme değerine bakılmaksızın müeyyidesiz olarak kapatılır.

SONUÇ

Tüm ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de de ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyetlerin teşviki; ekonomideki sorunları aşabilmesi, halkın refah seviyesinin artırılabilmesi, dünya ticaretinde önemli bir yere gelinebilmesi için vazgeçilmez bir olgudur. Bu nedenle bu faaliyetlere yönelik önemli vergisel teşvikler ihdas edilmiştir. Rekabet edilebilirliğin artması ve işlem maliyetlerinin azaltılması bakımından vergi resim ve harç istisnalarından faydalanılması mükellefler bakımından büyük önem arz etmektedir. Başta ihracat olmak üzere mevzuatın belirlediği döviz kazandırıcı faaliyetlerde, önemli tutarlara ulaşan işlem vergilerinin bertaraf edilmesi adına, vergi resim ve harç istisnalarından faydalanılması ihmal edilmemelidir.