![519 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği İle İzaha Davet Müessesi Yeniden Düzenlenmiştir](https://vergiport.com/blog/uploads/images/image_750x_5ea1dc628babb.jpg)
DUYURU: 04.08.2020/140
DUYURU: 04.08.2020/140
07.12.2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “7194 sayılı Kanun” ile Vergi Usul Kanunu (VUK)’nun 370. maddesinde düzenlenen “İzaha Davet” müessesesinde kapsamlı değişiklikler yapılmıştı. Sözü edilen değişiklikler çerçevesinde;
Ayrıca, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB) kullanılması halinin izaha davet kapsamına girebilmesi için;
7194 sayılı Kanun ile izaha davet müessesesinde yapılan diğer bir değişiklik ise, VUK’un EK 1. maddesinde yapılan düzenleme ile, SMİYB ön tespitiyle ilgili izaha davet süreci sonucunda kesilen %20 oranındaki vergi ziyaı cezasının uzlaşma kapsamının dışına çıkarılması olmuştu.
İzaha Davet müessesesinde yapılan söz konusu değişikliklerin tamamı 01.01.2020 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş bulunmaktaydı. (09.12.2019 tarihinde yayımladığımız Rehber)
Bu defa, 30.07.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “519 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği” ile, İzaha Davet müessesine ilişkin açıklamaların yer aldığı 482 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği yürürlükten kaldırılarak;
gibi konular başta olmak üzere, izaha davet uygulamasının usul ve esasları yeniden belirlenmiştir. Böylelikle, 7194 sayılı Kanunla yapılan ve 01.01.2020 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş bulunan kanun düzenlemelerinin ikincil mevzuat düzlemine aktarılması sağlanmaktadır.
İzaha Davet ile ilgili önceki düzenlemelerin yer aldığı 482 seri no.lu VUK Genel Tebliği’ni yürürlükten kaldıran ve Resmi Gazete’de yayımlandığı 30.07.2020 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş bulunan “519 sıra no.lu VUK Genel Tebliği”nde yer alan düzenlemeler, özetle aşağıdaki gibidir.
İzaha Davet müessesesini düzenleyen VUK’un 370. maddesindeki indirimli cezanın (%20 oranındaki vergi ziyaı cezasının) uygulanabilmesi için, yetkili merciler tarafından verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair ön tespitin yapılmış olması gerekmektedir.
“Ön tespit” ile kastedilen; vergi kanunlarının verdiği yetki kapsamında vergi incelemesi yapmaya ve/veya mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzel kişilerden bilgi toplamaya yetkili kılınanlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak elde edilen bilgi, bulgu veya verilerin aşağıda açıklanan Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonuna intikal ettirilmesi neticesinde, komisyon tarafından verginin ziyaa uğramış olabileceği yönünde yapılan tespittir.
İzaha davet müessesesinin uygulanabilmesi için gerekli olan "vergi incelemesine başlanılmamış olması" ile "takdir komisyonuna sevk edilmemiş olması" şartları, ön tespitin ilgili olduğu konuya ilişkin olarak, tespit tarihine kadar mükellef nezdinde bir vergi incelemesine başlanılmamış olmasını veya mükellefin takdir komisyonuna sevk edilmemiş olmasını ifade etmektedir.
Adı geçen müessesenin uygulanabilmesi için aranan "ihbarda bulunulmamış olma" şartı ise, yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitle ilgili konu hakkında, tespit tarihine kadar ihbarda bulunulmamış olmasını ifade etmektedir. Haklarında ön tespit konusuyla ilgili ihbar bulunan mükelleflere izaha davet yazısı ya da sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge (SMİYB) kullanılmasına ilişkin ön tespit yazısı (SMİYB ön tespit yazısı) tebliğ edilmeyecek, ön tespit konusu ile ilgisi bulunmayan ihbarlar ise izaha davete veya SMİYB ön tespit yazısının tebliğ edilmesine engel teşkil etmeyecektir.
Ön tespitin yetkili merciler tarafından yapılmış olması gerekecektir. Yetkili merci, ön tespiti yapacak, izaha davet veya SMİYB ön tespit yazısını tebliğ edilmek üzere gönderecek ve kendisine yapılan izahı değerlendirmeye tabi tutarak izahın konusu ile ilgili nihai karar verecek olan Gelir İdaresi Başkanlığı veya Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde kurulan komisyonu (Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonu’nu) ifade etmektedir.
İzaha davet müessese ile ilgili yasal düzenleme gereği, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ön tespiti ve/veya izaha daveti yapacak olan mercileri belirleme yetkisi bulunmaktadır. Bu yetkiye istinaden, Gelir İdaresi Başkanlığı ve Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde yeterli sayıda "Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonu" oluşturulmuştur.
Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde kurulan ön tespit ve izah değerlendirme komisyonları ilgisine göre vergi dairesi başkanlıkları ile defterdarlıklara bağlı olarak görev yapacaklardır. Vergi dairelerine bağlı olarak da komisyon kurulabilecektir.
Vergi dairesi başkanlıklarında oluşturulacak komisyon, vergi dairesi başkanı veya grup müdürünün başkanlığında, vergi dairesi başkanı tarafından görevlendirilen, başkan dâhil toplam üç kişiden, defterdarlıklarda oluşturulacak komisyon ise, defterdar veya defterdar yardımcısının başkanlığında, defterdar tarafından görevlendirilen, başkan dâhil toplam üç kişiden oluşacaktır. Vergi dairesi başkanlıkları ve defterdarlıklar bünyesinde birden fazla komisyon kurulması mümkündür. Vergi dairelerinde kurulan komisyonlar ise, vergi dairesi müdürünün başkanlığında, vergi dairesi müdürü tarafından görevlendirilen, başkan dâhil toplam üç kişiden oluşacaktır.
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığında ve Başkanlıkça uygun görülen daire başkanlıklarında oluşturulacak olan Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonu, Başkanlık tarafından biri komisyon başkanı olarak belirlenecek başkan dâhil üç vergi müfettişinden oluşacaktır. Ayrıca, söz konusu komisyonlar için yeteri kadar yedek üye seçilecektir. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı veya daire başkanlıkları bünyesinde birden fazla komisyon kurulması mümkündür.
Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonları;
Verginin ziyaa uğradığına delalet eden emarelerin tespit edilmesine bağlı olarak işleyen izaha davet müessesesi kapsamında, ilgili birimlerce verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğu yönünde yapılan çalışmalar neticesinde belirlenen konulara ilişkin olarak haklarında ön tespit yapılanlar izaha davet edileceklerdir.
Ön tespitin yapılacağı tarih itibarıyla haklarında ön tespit konusu ile ilgili olarak, ihbar bulunan ya da vergi incelemesi başlatılan veya takdir komisyonuna sevk işlemi yapılan mükelleflere ilişkin olarak ön tespit yapılmayacak ve bu mükellefler izaha davet edilmeyecektir.
Komisyon tarafından izaha davet kapsamında haklarında ön tespit yapılanlara, gerekli açıklamaların yer aldığı "İzaha Davet Yazısı" tebliğ olunacaktır. İzaha davet yazısında en az aşağıdaki hususlara yer verilecektir:
Kendisine izaha davet yazısı tebliğ edilenlerin 30 gün içerisinde yetkili komisyona izahta bulunmaları gerekmektedir. Süresinde yapılan izah, komisyonca en geç 45 gün içinde değerlendirilerek sonuca bağlanacaktır.
Haklarında yapılan ön tespite ilişkin vergi ziyaına neden olunmadığı yönünde mükellefçe izahta bulunulması üzerine, mükellefin izahının komisyonca yeterli bulunması ve beyanname verilmesini veya vergi beyanının tamamlanmasını gerektirir bir durumun olmadığının değerlendirilmesi halinde, değerlendirme sonucunu içeren yazı mükellefe tebliğ edilecek ve mükellef hakkında söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine ve takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmayacaktır.
Mükelleflerce yapılan izahın, izaha davet yazısında yer verilen ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarını doğrular nitelikte olduğunun veya yapılan izahın yeterli bulunmayarak beyanname verilmesini gerektiren bir durumun bulunduğunun komisyonca değerlendirilmesi halinde, değerlendirme sonucunu içeren yazının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde;
şartlarıyla vergi ziyaı cezası %20 oranında kesilecektir.
Yapılan izahın;
halinde ise vergi incelemesine veya takdir komisyonuna sevk işlemi yapılacaktır.
Beyanname verilmiş olmakla birlikte beyan edilen verginin, değerlendirme sonucunu içeren yazıda yer verilen ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarından az olması durumunda da vergi incelemesine veya takdir komisyonuna sevk işlemi yapılacaktır. Bununla birlikte, komisyonun değerlendirme sonucunu içeren yazısının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde verilen beyanname ile tahakkuk eden verginin aynı süre içerisinde izah zammıyla birlikte ödenmesi halinde, sözü edilen kısım için vergi ziyaı cezası %20 oranında kesilecek ve mükellefin inceleme/takdir komisyonuna sevk edilmiş olması beyan edilen (düzeltilen) tutar açısından cezanın indirimli tatbik edilmesine engel oluşturmayacaktır.
Kendilerine izaha davet yazısı tebliğ edilen mükelleflerin, bu yazının tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yetkili komisyona izahta bulunmamaları durumunda, komisyon tarafından izaha davet yazısında yer verilen ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarının beyan edilmesi gerektiğine karar verilecektir. Komisyonun değerlendirme sonucunu içeren yazısının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51. maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartlarıyla, vergi ziyaı cezası %20 oranında kesilecektir.
VUK’un 359. maddesinde yer alan kaçakçılık fiilleriyle verginin ziyaa uğratılmış olabileceği hallerde, haklarında ön tespit yapılanlar izaha davet edilmeyecektir. Bununla birlikte, SMİYB kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlerde, kullanılan SMİYB tutarının;
hallerinde SMİYB ön tespit yazısı tebliğ edilecektir.
SMİYB kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair belge tutarının tespiti ile mal ve hizmet alış tutarının hesaplanmasında vergiler hariç tutarlar dikkate alınacaktır.
SMİYB kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlerde, kullanılan SMİYB tutarlarının toplamı vergiler hariç, bir takvim yılında 100 bin TL’yi geçmeyen mükelleflere SMİYB ön tespit yazısı tebliğ edilecektir.
SMİYB kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlerde, kullanılan SMİYB tutarlarının toplamı, 100 bin TL’yi geçse bile, bir takvim yılındaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmayan mükelleflere SMİYB ön tespit yazısı tebliğ edilecektir.
SMİYB kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlerde, kullanılan SMİYB tutarlarının toplamı, bir takvim yılında 100 bin TL’yi geçen ve ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşan mükelleflere SMİYB ön tespit yazısı tebliğ edilmeyecektir.
Mükelleflere SMİYB ön tespit yazısının tebliğ edilip edilmeyeceğinin belirlenmesinde sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olarak kullanılmış olabilecek belgeler, her bir ön tespit itibarıyla, daha önce o yıl için yapılan ön tespitlerdeki tutarlar da dikkate alınarak, bir takvim yılında 100 bin TL’nin ve/veya ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’inin aşılıp aşılmadığı bakımından değerlendirilecektir.
Mükellefler hakkında tek bir vergi tekniği raporunda birbirinden farklı yıllara ilişkin SMİYB kullanılmış olabileceğine dair bulguların mevcut olması durumunda, söz konusu 100 bin TL sınırının veya %5'lik oranın aşılmamış olması şartları her bir yıl itibarıyla ayrı ayrı değerlendirilecektir. Herhangi bir yıla ilişkin bu şartların sağlanmamış olması, diğer yıllarda bu şartları sağlayan mükelleflere bu şartların sağlandığı yıla ilişkin SMİYB ön tespit yazısı tebliğ edilmesine engel teşkil etmeyecektir.
KDV mükellefi olanlar açısından ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının belirlenmesinde, öncelikle tespit tarihine kadar verilen KDV beyannamelerinde yer alan indirilecek KDV'ye ilişkin her bir KDV oranı ayrı ayrı esas alınmak suretiyle söz konusu toplam mal ve hizmet alışlarına ulaşılacaktır.
KDV mükellefiyeti bulunmayan basit usule tabi mükelleflerin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının belirlenmesinde hesap özetinde yer alan "Dönem İçinde Satın Alınan Emtia" ve "Giderler" satırlarının toplamı dikkate alınacaktır.
Mal ve hizmet alışları toplamının ya da sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olarak kullanılmış olabilecek belgelerin tutarının net bir şekilde tespit edilemediği durumlarda, Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonunca mükelleften ilgili dönemdeki toplam mal ve hizmet alışları ile kullanılmış olabilecek sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgeleri yazılı olarak bildirmesi istenecektir.
Mükellefler tarafından yapılan bu bildirim, ilgili dönemdeki toplam mal ve hizmet alışları ile sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının tespitinde esas alınarak ön tespite konu tutar komisyonca belirlenecektir. İdarece yapılan araştırma ve incelemeler neticesinde, yapılan bildirimin hatalı veya eksik olduğunun tespit edilmesi durumunda, yeni tespitin gerektirdiği şekilde işlem tesis edilecektir.
Komisyon tarafından SMİYB kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlerde, kullanılan SMİYB tutarı, bir takvim yılında 100 bin TL’yi geçmeyen veya bu tutarı geçse dahi ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmayan mükelleflere gerekli açıklamaların yer aldığı "SMİYB Ön Tespit Yazısı" tebliğ olunacaktır.
SMİYB ön tespit yazısında en az aşağıdaki hususlara yer verilecektir:
Kendilerine ön tespite ilişkin yazı tebliğ edilen mükellefler tarafından, 30 gün içinde hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51. maddesinde belirtilen nispette uygulanacak izah zammıyla birlikte aynı sürede ödenmesi şartlarıyla, vergi ziyaı cezası %20 oranında kesilecektir.
30 günlük süre içerisinde tespit edilen hususa yönelik beyanname verilmemesi halinde mükellef hakkında söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine ya da takdir komisyonuna sevk işlemi yapılacaktır.
İndirimli ceza uygulanması için gereken şartlardan herhangi birini taşımadığı anlaşılan mükelleflerin vergi beyannamelerini vermelerine engel bir durum bulunmamaktadır. Bu kapsamda, vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden beyannamelerini vermiş olanlara, ziyaa uğratılan vergi üzerinden VUK’un 344. maddesi gereği %50 oranında vergi ziyaı cezası kesilecektir.
İzaha Davet müessesesi kapsamında verilen beyanname üzerine tahakkuk eden vergiler ile izah zammının mükelleflerce maddede öngörülen 30 günlük süre içerisinde ödenmemesi durumunda %20 oranında kesilmiş olan indirimli ceza, %50 oranı esas alınarak ikmal edilecek ve izah zammının gecikme faizine dönüştürülmesi işlemi yapılacaktır.
Kendilerine izaha davet yazısı tebliğ edilen mükellefler, %20 oranında kesilen vergi ziyaı cezasına ilişkin olarak tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusunda bulunabilecektir.
Ancak, SMİYB kullanılmasına ilişkin yazı tebliğ edilen mükellefler, kesilecek olan vergi ziyaı cezası için uzlaşma başvurusunda bulunamayacaktır. Sözü edilen ceza yine %20 oranında kesilecektir.
Yazılı izah, izaha davet yazısını gönderen mercie;
verilmiş sayılacaktır. Sözlü izah, izahı yapan ile komisyon tarafından imzalanacak bir tutanakla tespit olunacak ve bu durumda izah tarihi olarak tutanağın düzenlendiği tarih esas alınacaktır.
Saygılarımızla.