7524 SAYILI KANUN (Vergi Kanunları İle Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun)

Hatırlanacağı üzere, 16.07.2024 Salı günü TBMM’ye sevk edilen “Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” ile vergi mevzuatında önemli bazı değişikliklerin yapılması öngörülmekteydi. (18.07.2024 tarihli, 40 sayılı Duyurumuz)

Bu defa, 28.07.2024 tarihi itibarıyla TBMM Genel Kurulunda görüşmeleri tamamlanarak yasalaşan sözü edilen Kanun Teklifi, 02.08.2024 tarihli Resmi Gazete’de “7524 Sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” olarak yayımlanmıştır.

Kanun’da yer alan düzenlemeler, detayları itibariyle aşağıda bilgilerinize sunulmaktadır.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Yapılan Düzenlemeler

Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi Uygulaması Getirilmiştir

Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK)’na eklenen “Yurt içi asgari kurumlar vergisi” başlıklı 32/C maddesi ile, kurumlar vergisi mükelleflerinin ödeyecekleri kurumlar vergisinin, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan aşağı olamayacağını öngören yurt içi asgari kurumlar vergisi uygulaması getirilmiştir.

Üzerinden %10 kurumlar vergisi hesaplanacak kurum kazancı olarak, ticari bilanço karına veya zararına kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesi ve maddede öngörülen sınırlı sayıdaki istisna ve indirimlerin düşülmesi suretiyle bulunan tutar dikkate alınacaktır. Asgari kurumlar vergisi hesaplanırken, aşağıda yer alan istisna ve indirimler asgari kurumlar vergisi matrahından düşülecektir;

• Yurtiçi İştirak Kazançları İstisnası (KVK Mad. 5/1-a)
• Emisyon Primi Kazancı İstisnası (KVK Mad. 5/1-ç)
• Yatırım Fon ve Ortaklığı Portföy İşletmeciliği Kazancı İstisnası (KVK Mad. 5/1-d) (Sahip olunan taşınmazlardan elde edilen kazançlar hariç)
• Kooperatiflerde Risturn İstisnası (KVK Md.5/1-i)
• Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerden Doğan Kazançlarda İstisna (KVK Mad. 5/1-j)
• Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerden Doğan Kazançlarda İstisna (KVK Mad. 5/1-k)
• Serbest Bölgelerde Elde Edilen İstisna Kazançlar
• Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Elde Edilen İstisna Kazançlar
• Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve Devrinden Sağlanan Kazançlar
• Kurumlar Vergisi Matrahından İndirim Konusu Yapılabilen Ar-Ge ve Tasarım İndirimi
• Girişim Sermayesi Fonu Olarak Ayrılan Tutarlar (KVK Mad. 10/1-g)
• Korumalı İşyeri İndirimi (KVK Mad. 10/1-h)

Yukarıdaki indirimlerin kurum kazancında dikkate alınmasıyla ulaşılan matraha %10 oranının uygulanmasıyla hesaplanan yurt içi asgari kurumlar vergisinden;

• KVK’nın 32. maddesinin altıncı, yedinci ve sekizinci fıkraları uyarınca indirimli oran uygulaması nedeniyle alınmayan vergi ile
• Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce alınmış olan teşvik belgelerindeki yatırıma katkı tutarlarının kullanılması nedeniyle 32/A maddesi hükmüne istinaden ilgili hesap döneminde alınmayan vergi

indirilecek ve ödenecek yurt içi asgari kurumlar vergisinin bu şekilde belirlenecektir.

İlk defa faaliyete başlayan kurumlar hakkında faaliyete başlanılan hesap döneminden itibaren üç hesap dönemi boyunca bu madde hükümleri uygulanmayacaktır.

Asgari yurtiçi kurumlar vergisi oranını; sektörler, faaliyet konusu, iş kolları ya da üretim alanları itibarıyla ayrı ayrı ya da birlikte sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanına, maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı’na yetki verilmiştir.

Asgari yurtiçi kurumlar vergisi uygulaması, 2025 yılı vergilendirme dönemi kurum kazançlarına uygulanmak üzere Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sözü edilen vergi, geçici vergi dönemleri için de uygulanacaktır.

Küresel Asgari Kurumlar Vergisi İhdas Edilmiştir

Farklı ülke uygulamaları ile OECD nezdinde yayımlanan Model Kurallar ve Rehberler de dikkate alınmak suretiyle, KVK’ya “Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi ve Geçici Maddeler” başlıklı 5. Kısım eklenmiştir. Söz konusu düzenleme ile, dünya genelinde elde ettikleri yıllık konsolide hasılatı 750 milyon Avro karşılığı Türk Lirasını aşan çok uluslu işletmelerin Türkiye’deki nihai işletmelerine veya (bağlı ortaklık, iştirak, şube gibi) işyerlerine Türkiye nezdinde asgari düzeyde kurumlar vergisi uygulanabilmesini amaçlayan düzenlemeler yapılmıştır.

Buna göre, nihai ana işletmesinin konsolide finansal tablosundaki yıllık konsolide hasılatı, gelirin raporlandığı hesap döneminden önceki dört hesap döneminin en az ikisinde 750 milyon Avro karşılığı Türk Lirası sınırını aşan çok uluslu işletme gruplarına ait bağlı işletmelerin ilgili hesap dönemindeki kazançları, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisine tabi olacaktır. Küresel asgari kurumlar vergisi oranı OECD nezdinde yayımlanan Model Kurallar ve Rehberler de dikkate alınarak %15 olarak belirlenmiştir.

Küresel Asgari Kurumlar Vergisi uygulamasına yönelik getirilen değişiklikler aşağıda özetlenmiştir. 

• Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin vergilendirme dönemi hesap dönemidir. Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerin vergilendirme dönemi ise özel hesap dönemidir.
• Hesap dönemi, nihai ana işletmenin konsolide finansal tablolarının hazırlanmasına esas teşkil eden vergilendirme dönemidir.
• Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi, gelirin dahil edilmesi esası ve yetersiz vergilendirilmiş ödemeler esasına göre belirlenecektir.
• Çok uluslu işletme grupları için vergi yükü, her hesap dönemi için ülkesel bazda ayrı ayrı hesaplanacaktır.
• Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi, mükelleflerin beyanı üzerine tarh olacaktır.
• Hesaplanan vergi, hesap döneminin kapandığı ayı izleyen 15. ayın son gününe kadar beyan edilecek ve ödenecektir.
• Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi, küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi matrahı üzerinden hesaplanacaktır. Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi matrahı ise net ülkesel bazlı kazanç toplamından, o ülkede bulunan bağlı işletmelerin çalışanlarının yıllık toplam brüt ücretlerinin %5’i ile maddi duran varlıklarının net defter değerinin %5’inin indirilmesi suretiyle tespit edilecektir.
• 2024 hesap dönemi için maddi duran varlıkların net defter değerinin %7,8’i, bağlı işletmelerin çalışanlarının brüt ücretlerinin %9,8’i dikkate alınacaktır. Bu oranlar, takip eden dört hesap dönemi boyunca %0,2, 2029 hesap döneminden itibaren dört hesap dönemi boyunca da her hesap dönemi için bağlı işletmelerinin çalışanlarının brüt ücretleri için %0,8, maddi duran varlıklar için ise %0,4 azaltılarak uygulanacaktır.
• Çok uluslu işletme grubunun; ülkesel bazlı yıllık ortalama hasılatı 10 milyon Avro karşılığı Türk lirasından ve ülkesel bazlı yıllık ortalama kazancı 1 milyon Avro karşılığı Türk lirasından az ise bu ülkede bulunan bağlı işletmelerin küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi ilgili hesap dönemi için sıfır olarak kabul edilebilecektir.

Düzenleme 2024 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara uygulanmak üzere, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bazı Ödemelerin Kurumlar Vergisi Tevkifatı Kapsamına Alınabilmesine Yönelik Belirleme ve Yetki Düzenlemesi Yapılmıştır

“Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” kapsamında, elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, ilgili Kanun hükümlerine göre faaliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri dolayısıyla yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınmıştır.

Bu kapsamda, KVK’nın “Vergi kesintisi” başlıklı 15. maddesine eklenen yeni bir bent uyarıca, “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” hükümlerine göre aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, Kanun kapsamındaki faaliyetleri dolayısıyla hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına yaptıkları ödemeler tevkifat kapsamına alınmıştır.

Aynı şekilde KVK’nın “Dar mükellefiyette vergi kesintisi” başlıklı 30. maddesine de yeni bir hüküm eklenmiştir. Buna göre, “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” kapsamında, elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, anılan Kanun hükümlerine göre faaliyet gösteren ve Türkiye'de işyeri veya daimi temsilcisi bulunan dar mükellef hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri dolayısıyla yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınmıştır.

Ayrıca, KVK’nın 15 ve 30. maddelerinde yapılan düzenlemeler ile, mal ve hizmet alımlarına ilişkin tam ve dar mükellef kurumlara yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanı’nca belirlenen sektör ve faaliyet konuları dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılabilecektir. Diğer bir deyişle, Cumhurbaşkanınca belirlenebilecek sektör ve faaliyet konuları itibarıyla tam ve dar mükellef kurumlara yapılan ödemeler üzerinden yine Cumhurbaşkanınca belirlenecek oranlarda kurumlar vergisi stopajı yapılması söz konusu olabilecektir.

Söz konusu düzenlemeler, 01.01.2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Yatırım Fon ve Ortaklıklarında Kurumlar Vergisi İstisnası Kar Dağıtılması Koşuluna Bağlanmıştır

KVK’nın "İstisnalar” başlıklı 5/1. maddesinin (d) bendinde, Türkiye’de kurulu yatırım fon ve ortaklıklarının portföy işletmeciliği kazançlarına ilişkin istisna hükmü yer almaktadır.

7524 sayılı Kanun ile, taşınmazlara yatırım yapan fon ve ortaklıkların (emeklilik yatırım fonları hariç), ticari mal niteliğinde olanlar dahil sahip oldukları taşınmazlardan elde ettikleri kazançlara sağlanan istisna, elde edilen bu kazançların %50’sinin, kazancın elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen 2. ayın sonuna kadar ortaklarına kar payı olarak dağıtılması şartına bağlanmıştır.

Bu süre içerisinde belirtilen orana kadar karın ortaklara dağıtılmaması durumunda, istisnadan faydalanılması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziya uğramış sayılacaktır.

Kanun’un gerekçesinde maddedeki taşınmaz kazançları ibaresinden; taşınmaz alım satım kazançları, kira gelirleri, taşınmaza dayalı hakların devir ve temlikinden elde edilen kazançlar, taşınmaz inşaat projelerinden elde edilen gelirler, taşınmaz işletme gelirleri gibi doğrudan taşınmazlardan elde edilen gelir ve kazançların anlaşılması gerektiği açıklanmıştır.

Kar dağıtımına konu kazanç bahse konu taşınmazlardan elde edilen kazançlara yönelik olup, bu gelirler dışındaki kazançların dağıtım zorunluluğu bulunmamaktadır. Kar dağıtım şartının sağlanmaması durumunda taşınmaz gelirleri dahil diğer tüm gelirler için istisnadan yararlanılamayacaktır.

Söz konusu düzenleme, 01.01.2025 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Yap İşlet ve Devret Modeli Kapsamında Elde Edilen Kazançlara Uygulanacak Kurumlar Vergisi Oranı %30’a Çıkarılmıştır

KVK’nın “Kurumlar vergisi ve geçici vergi oranı” başlıklı 32. maddesinde yapılan değişiklik ile, “Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun” gereği yap-işlet-devret modeli çerçevesinde gerçekleştirilen projeler ile “Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve Hizmet Alınması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” hükümlerine göre kamu özel iş birliği modeli çerçevesinde yürütülen projelerde, sözleşmenin tarafı olarak faaliyette bulunan şirketlerin elde ettiği kazançlarına uygulanacak kurumlar vergisi oranı %25’ten %30’a çıkarılmıştır.

Sözü edilen artırımlı oran, anılan kurumların sadece yukarıda belirtilen faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarıyla sınırlı olmayıp, tüm kazançları için geçerli bulunmaktadır. Anılan düzenleme, söz konusu Kanunlara göre düzenlenen sözleşmelere doğrudan taraf olan kurumlar için geçerli olacak, alt yüklenicilerin taşeron sözleşmeleriyle yürüttükleri faaliyetlerden elde ettikleri kazançlara uygulanan kurumlar vergisi oranında bir değişiklik olmayacaktır.

Yukarıda belirtilen yeni düzenleme, 01.01.2025 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Gelir Vergisi Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler

Teknogirişim Şirketlerinde Çalışan Hizmet Erbabına Pay Senedi Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatlere Ücret İstisnası Getirilmiştir

Gelir Vergisi Kanunu (GVK)’nın mülga 17. maddesi yeniden düzenlenerek, bazı çalışanlara (hizmet erbaplarına) pay senedi verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerin yıllık brüt ücret tutarını aşmayan kısmı ücret istisnası kapsamına alınmıştır.

Buna göre, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen kriterlere göre teknogirişim şirketi niteliğini haiz işletmelerde çalışan personele bedelsiz veya indirimli olarak verilen ve ücret niteliğinde kabul edilen pay senetlerinin, verildiği tarihteki rayiç değerinin o yıldaki bir yıllık brüt ücret tutarını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna olarak dikkate alınacaktır.

Hizmet erbabı tarafından bu şekilde iktisap edilen pay senetlerinin;

• İktisap tarihinden itibaren 3 tam yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin tamamı,
• 4 ila 6 yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin %75'i,
• 7 ila 12 yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin %25'i

vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir. İstisna nedeniyle zamanında alınmayan vergilere ilişkin zamanaşımı süresi, hizmet erbabına bedelsiz veya indirimli olarak verilen pay senetlerinin hizmet erbabı tarafından elden çıkarıldığı tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren başlayacaktır.

Söz konusu düzenleme, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Ticari Kazanç veya Serbest Meslek Kazancı Elde Eden Mükelleflerin Gerçek Hasılatlarının Tespitine Yönelik Vergi Güvenlik Müessesi İhdas Edilmiştir

Ticari veya mesleki faaliyetleri nedeniyle (doktorlar, avukatlar, mali müşavirler, diş hekimleri gibi serbest meslek kazancı ve restoran, kafe gibi ticari kazanç yönünden) gelir vergisi mükellefi olanların yılın belirli zamanlarında hasılatlarının tespit edilmesi, tespit edilen hasılatları ile beyanları arasında %20’yi aşan oranda uyumsuzluk olanların izaha davet edilerek izahın yeterli bulunmaması durumunda hasılat tespitlerinden hareketle ilgili mükelleflerin vergi incelemesi veya takdir komisyonuna sevk edilmesine imkan veren düzenleme yapılmıştır.

Buna göre, ticari veya serbest meslek faaliyetleri yönünden mükellefiyeti olanların gerçek hasılatlarının tespiti için, günlük hasılat tutarlarını tespit etmek amacıyla bir ayda 3’ten, bir takvim yılında 12’den az olmamak kaydıyla yoklama yapılabilecektir. İdarece yapılan bu yoklamalar sonucu tespit edilen günlük hasılat tutarları ortalamasından hareketle aylık hasılat tutarı hesaplanacaktır. Bu şekilde tespit edilen aylık hasılat tutarlarının toplamı, tespit yapılan ay sayısına bölünmek suretiyle aylık ortalama hasılat tutarı belirlenecek, bu tutar faaliyette bulunulan ay sayısı ile çarpılmak suretiyle mükelleflerin ilgili takvim yılı hasılatları tespit edilecektir.

Bu şekilde tespit edilen hasılat tutarları ile;

• Bilanço esasına göre defter tutanlar için ilgili takvim yılına ait gelir tablosunda yer alan brüt satış tutarı,
• İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar için ilgili takvim yılına ait işletme hesap özetinde yer alan dönem içinde elde edilen hasılat tutarı,
• Serbest meslek kazanç defteri tutanlar için ilgili takvim yılına ait serbest meslek kazanç bildiriminde yer alan gayrisafi hasılat tutarı,

arasındaki fark %20'den fazla olan mükellefler Vergi Usul Kanunu’nun 370. maddesi kapsamında izaha davet edilecektir.

Bu düzenleme, kurumlar vergisi mükellefleri hakkında da uygulanacaktır.

Söz konusu uygulama, 01.01.2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Bazı Ödemelerin Gelir Vergisi Tevkifatı Kapsamına Alınabilmesine Yönelik Belirleme ve Yetki Düzenlemesi Yapılmıştır

Yukarıda açıklanan kurumlar vergisi mükelleflerine yönelik olan ile benzer bir düzenleme gerçek kişiler için de yapılmıştır. Buna göre, “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” kapsamında, elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, mezkur Kanun hükümlerine göre faaliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri dolayısıyla yaptıkları ödemeler vergi kesintisine tabi olacaktır.

Bu kapsamda, GVK’nın “Vergi tevkifatı” başlıklı 94. maddesine yeni bent eklenerek, “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” hükümlerine göre aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, Kanun kapsamındaki faaliyetleri dolayısıyla hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına yaptıkları ödemeler tevkifat kapsamına alınmıştır.

Ayrıca, maddede yapılan diğer bir düzenleme uyarınca, mal ve hizmet alımlarına ilişkin gerçek kişilere yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanı’nca belirlenen sektör ve faaliyet konuları dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılabilecektir. Diğer bir deyişle, Cumhurbaşkanınca belirlenebilecek sektör ve faaliyet konuları itibarıyla tam veya dar mükellef gerçek kişilere yapılan ödemeler üzerinden yine Cumhurbaşkanınca belirlenecek oranlarda gelir vergisi stopajı yapılması söz konusu olabilecektir.

Sözü edilen düzenlemeler, 01.01.2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Vergi Usul Kanunu’nda Yapılan Düzenlemeler

Elektronik Hizmet Sağlayıcılarına ve Aracılara Bildirim Verme Yükümlülüğü Getirilmesine İlişkin Yeki Düzenlemesi Yapılmıştır

Vergi Usul Kanunu (VUK)’un mükerrer 257. maddesinde yapılan değişiklik ile;

• Tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğuna ilişkin yetkinin kapsamına, mükellefiyeti olmayan ancak işlemlere taraf olan kişiler de dahil edilmiş,
• Hazine ve Maliye Bakanlığınca elektronik ticaret alanına ilişkin verilerin kavranabilmesi amacıyla, bilgi alınacak mükelleflerin ve alınacak bilgilerin kapsamı genişletilmiştir.

Buna göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın elektronik ticaretin yanı sıra internet dahil olmak üzere her türlü dijital ortamın reklam, ilan, satış ve kiralama gibi iktisadi ve ticari amaçlarla kullanıldığı hallerde vergi güvenliğini sağlamak amacıyla elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar ile başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına ortam sağlayan gerçek ve tüzel kişi aracı hizmet sağlayıcılar ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların yanı sıra erişim sağlayıcılara, içerik sağlayıcılara, yer sağlayıcılara ve sosyal ağ sağlayıcılara iktisadi ve ticari faaliyetlerine ilişkin bildirim verme yükümlülüğü getirilebilecektir.

Ayrıca, başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına ilişkin bildirime konu bilgiler ile içerik sağlayıcılar tarafından üretilen ya da sağlanan bilgilerin aracı hizmet sağlayıcılar, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları, erişim sağlayıcılar, yer sağlayıcılar ve/veya sosyal ağ sağlayıcılar tarafından alınması zorunluluğu getirilebilecektir.

Kıymetli Madenler Borsa Rayici ile Değerlenecektir

VUK’a eklenen 274/A maddesi ile, aktife kayıtlı kıymetli madenlerin borsa rayiciyle değerlenmesi sağlanmıştır. Döviz ve döviz hesaplarında olduğu gibi şirket ve bankaların aktifinde yer alan altın, gümüş, platin ve paladyum gibi kıymetli madenler ile kıymetli madenlere dayalı mevduat hesapları borsa rayici ile değerlenecek, bu değerleme sonucu, geçici vergi dahil hesap dönemleri itibarıyla ortaya çıkan değerleme farkları vergiye tabi olacaktır.

Yapılan düzenlemeye göre;

• Kıymetli madenlere dayalı fiziki ya da kaydi olarak açılan mevduat hesapları ile kredi hesapları da borsa rayici ile değerlenecek,
• Kıymetli maden ile olan mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar ve borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınacak,
• Kıymetli madenlere dayalı olarak açılan mevduat hesapları ile kredi hesaplarından kaynaklı alacak ve borçların değerleme günü kıymetine ircasına ilişkin olarak, VUK’un 280, 281 ve 285. maddelerinde yer alan hükümler geçerli olacaktır.

Söz konusu düzenleme, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, 2024 yılı III. geçici vergi döneminden itibaren uygulanması gerekecektir.

Bazı Vergi Cezaları Artırılmıştır

VUK’un hangi fiillere ne kadar vergi ziyaı cezası kesileceğine ilişkin hükmün yer aldığı 344. maddesine yeni bir fıkra eklenmiştir. Söz konusu fıkra uyarınca, mükellefiyet tesis ettirilmesi gerektiği halde bu zorunluluğa uyulmaksızın vergi dairesinin ıttılaı (bilgisi) dışında ticari, zirai veya mesleki faaliyette bulunmak suretiyle vergi ziyaına (kaybına) sebebiyet verilmesi durumunda, kesilecek olan vergi ziyaı cezası %50 artırılarak uygulanacaktır.

Buna göre, kayıt dışı faaliyette bulunan, bir başka anlatımla vergi idaresinin bilgisi dışında çalışanlara kesilecek vergi ziyaı cezası %50 artırımlı uygulanacak olup, verginin 1 katı olarak kesilecek cezalarda 1,5 kat, 3 katı olarak kesilecek cezalarda ise 4,5 kat ceza uygulanacaktır.

Ayrıca, VUK’un “Özel Usulsüzlükler ve Cezaları” başlıklı 353. maddesinde yapılan değişiklikle özel usulsüzlük cezaları artırılmıştır. Ayrıca, yapılan düzenlemeyle, bir takvim yılı içerisinde Kanunun 353/1. maddesinin (1) ve (2) numaralı bentleri uyarınca (fatura, serbest meslek makbuzu, perakende satış fişi, yolcu ve sinema bileti gibi belgelerin düzenlenmediğinin tespit edildiği hallerde) birden fazla özel usulsüzlük cezası kesilmesi durumunda caydırıcılığı artırmak amacıyla (birden sonraki tespitler için) artan ceza uygulamasının getirilmiştir.

Benzer şekilde, VUK’a göre düzenlenmesi gereken belgeler yerine Kanunda yer almayan belgelerin düzenlenmesi durumunda kesilmesi gereken cezalar da artırımlı olarak uygulanacaktır. Ayrıca, bu belgeleri almak zorunda olanlara da ceza kesilmesi yönünde düzenleme yapılmış, ancak 5 iş günü içinde belge düzenlenmediğini idareye bildiren alıcılara ceza kesilmemesi sağlanmıştır.

Mal teslimi veya hizmet ifalarına ilişkin tahsilatların başka kişiler adına kayıtlı hesaplar aracılığıyla yapılması durumunda, başkalarının hesabını kullanan ve kendi hesabını kullandıranlara işleme konu tutarın %10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesilmesi öngörülmüştür. Kişiler adına kayıtlı bir hesap olmaksızın isim, kimlik numarası ve benzeri yöntemler aracılığıyla yapılan tahsilatlar için de aynı ceza uygulanacaktır.

Aynı şekilde, mal teslimi veya hizmet ifaları için kredi kartı, banka kartı, ön ödemeli kart, karekod, elektronik cüzdan ve benzeri ödeme araçları kullanılarak yapılan tahsilatları, başka mükelleflerin veya mükellef olmayanların elektronik cihazları/sistemleri (POS ve benzeri cihazlar) aracılığıyla yapanlara ve bu elektronik cihazları/sistemleri kullandıranlara özel usulsüzlük cezası getirilmiştir.

Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymama fiillerinde işleme konu tutarın %5’i şeklinde uygulanan cezanın oranı %10’a çıkarılmıştır. İdarenin bilgisine girmeden önce ödemeyi takip eden 5 iş günü içinde ödemeyi yapan kişinin durumu idareye bildirmesi halinde ödemeyi yapan adına ceza kesilmemesi sağlanmaktadır.

Vergi Aslı Uzlaşma Kapsamından Çıkarılmıştır

Vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkarılmış ve buna ilişkin olarak VUK’un ilgili maddelerinde düzenleme yapılmıştır. Diğer taraftan, uzlaşılacak cezaların belirlenen sürelerde ödenmesi durumunda uygulanan %25 oranındaki peşin ödeme indirimi de kaldırılmıştır.

Kanunun yayımından önce yapılmış uzlaşma başvurularının değişiklik öncesi hükümlere göre sonuçlandırılması için geçici madde ihdas edilmiş olup, anılan başvurular için eski hükümler geçerli olacaktır.

Yukarıda belirtilen değişiklikler, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nda Yapılan Düzenlemeler

Özel Tekne ve Yatlar İçin Liman ve Hava Meydanlarında Yapılan Hizmetlerde KDV İstisnası Kaldırılmıştır

Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu’nun “Araçlar, kıymetli maden ve petrol aramaları ile ulusal güvenlik harcamaları ve yatırımlarda istisna” başlıklı 13. maddesi uyarınca, deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler KDV’den istisnadır.

Bu defa, sözü edilen maddede yapılan değişiklik ile, deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan kiralama, bakım vb. hizmetlerde uygulanan KDV istisnasında, gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan araçların, özel tekne ve yatların, deniz taşıma aracı olarak kabul edilmemesi sağlanmıştır. Böylelikle, söz konusu araçlar için limanlarda verilen hizmetler KDV’ye tabi olacaktır.

Yukarıda belirtilen değişiklik, 01.09.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Bazı Malların İthalatı ve Yurt İçi Teslimindeki İthalat Lehine Olan Uygulama Farklılığı Giderilmiştir

KDV Kanunu uyarınca, ulusal güvenlik kuruluşlarına milli savunma ve iç güvenlik ihtiyaçları için yapılan teslim ve hizmetler ile engellilerin eğitimleri, meslekleri ve günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programlarının teslimi Kanunun 13/f maddesi gereği KDV’den istisna olup, bu malların yurt içi teslimlerinde uygulanan istisna sözü edilen malların ithalatında da uygulanmaktadır.

Bununla birlikte, Gümrük Kanunu’nun 167. maddesi uyarınca ithal edilecek (akaryakıt ve yağlar gibi) bazı mallar bakımından (KDV Kanunu’ndan yer almayan) ilave ithalat istisnaları bulunmaktadır. KDV Kanunu’nun ithalatta geçerli KDV istisnasını düzenleyen 16. maddesinde Gümrük Kanunu’nun muhtelif maddelerine yapılan atıflar nedeniyle (yurtiçi teslimi KDV’ye tabi olan) söz konusu mallar da KDV istisnasından faydalanmaktadır. Bu nedenle, Kanun’un 16/1-b maddesinde yapılan düzenleme ile, sözü edilen malların ithalatı ve yurt içi teslimindeki ithalat lehine olan uygulama farklılığı giderilmiş, akaryakıt ve yağlar gibi bazı mallar bakımından Gümrük Kanunu’ndan kaynaklanan ilave istisnaların KDV açısından geçerli olmaması ve bu malların ithalatında (yurtiçindeki teslimlerine paralel bir şekilde) KDV uygulanması sağlanmıştır.

Yukarıdaki ile benzer bir düzenleme Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda da yapılmıştır.

Sözü edilen değişiklikler, 01.11.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Birleşme, Devir ve Bölünme İşlemlerinde, Devreden KDV’nin Yeni Şirkette İndirimi ve İade Hakkı Vergi İncelemesine Bağlanmıştır

Mevcut uygulamada şirketlerin birleşme, devir ve bölünme işlemleri dolayısıyla faaliyetini bırakan, bölünen veya infisah eden mükelleflerce yüklenilen ve indirilemeyen (sonraki döneme devreden) vergiler, faaliyete başlayan veya devir ve bölünme sonrasında devredilen veya bölünen kurumların varlıklarını devralanlar tarafından indirim konusu yapılabilmektedir.

KDV Kanunu’nun istisnalara ilişkin 17. maddesinde yapılan değişiklik ile, faaliyetini bırakan, bölünen veya infisah eden mükelleflerin bünyesinde bulunan söz konusu sonraki döneme devreden KDV tutarlarının devralan şirkette indirilecek KDV olarak kullanılabilmesi için, bu KDV’nin doğruluğuna ilişkin VUK’ta düzenlenen zamanaşımı süreleri ile bağlı olmaksızın inceleme yapılması ve inceleme sonucuna göre indirim hakkının kullandırılması sağlanmıştır.

Söz konusu değişiklik, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Beş Yıl Süreyle İndirilemeyen Devreden KDV’nin İndirim Hakkı Kaldırılmıştır

KDV Kanunu’nun “İndirilemeyecek Katma Değer Vergisi” başlıklı 30. ve “Verginin Gider Kaydedilemeyeceği” başlıklı 58. maddelerinde yapılan değişiklik ile, mükelleflerin KDV beyannamelerinde yer alan indirilecek KDV tutarlarının 5 takvim yılı süresince indirim yoluyla giderilememesi halinde, bu süre sonunda indirim KDV hesaplarından çıkarılarak (indirim KDV olarak kullanılmayıp) özel bir hesaba alınması ve akabinde, üç yıl içinde talep edilmesine bağlı olarak, yürütülecek vergi incelemesi sonucuna göre gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınması uygulamasına geçilmiştir.  Bu süre içinde inceleme talep edilmemesi veya inceleme neticesinde aksi yönde tespit yapılması halinde, söz konusu KDV tutarı gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacaktır.

Söz konusu değişiklik, 01.01.2030 tarihinde yürürlüğe girecektir.

KDV İadelerindeki Esas Usul, Vergi İncelemesi Olarak Belirlenmiştir

KDV Kanunu’nda Hazine ve Maliye Bakanlığı’na verilen yetki çerçevesinde KDV Uygulama Genel Tebliğleri ile iade usul ve esasları belirlenmiştir. Sözü edilen Tebliğler kapsamında mükelleflerin iade talepleri işlem türlerine göre vergi inceleme raporu veya yeminli mali müşavir (YMM) raporu ile yerine getirilmekte, mükellefler tarafından teminat verilebildiği hallerde teminat vergi inceleme raporu veya YMM raporu sonucuna göre çözülmektedir.

KDV Kanunu’nun “Yetki” başlıklı 36. maddesinde mükelleflerin KDV iadelerinin doğru bir şekilde yapılması ve haksız KDV iadesine sebebiyet verilmemesini teminen yapılan değişiklik ile, KDV iadelerindeki esas usul, vergi incelemesi olarak belirlenmiştir.

Düzenlemenin haksız KDV iadesini engellemeye yönelik yapılan vergi incelemesine sevklere kanuni dayanak oluşturma amacını matuf olduğunu, KDV Genel Uygulama Tebliği ile belirlenmiş olan mevcut KDV iade usul ve esaslarında önemli değişiklikler yapılmayacağı değerlendirilmektedir.

Söz konusu değişiklik, 01.09.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Yabancı Devlet Kurum ve Kuruluşları Tarafından Deprem Nedeniyle Yapılacak Yardımlara KDV İstisnası Getirilmektedir

KDV Kanunu’na eklenen geçici 45. madde ile; genel bütçeli kamu idarelerine bağışlanmak üzere, konut, iş yeri, okul, öğrenci yurdu, hastane, ibadethane, kültür ve sanat merkezi, kütüphane gibi taşınmazların inşasına ilişkin olarak yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına yapılan teslimler ile bu yerlerde genel bütçeli kamu idarelerine bağışlanacak konutların yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına teslimleri için 31.12.2025 tarihine kadar uygulanmak üzere KDV istisnası getirilmiştir.

Söz konusu değişiklik, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Diğer Vergi Kanunlarında Yapılan Düzenlemeler

Serbest Bölgelerde Faaliyette Bulunan İşletmelere Sağlanan Kazanç İstisnası İhracat Gelirleri ile Sınırlandırılmıştır

Mevcut uygulamada, serbest bölgelerdeki üretim faaliyetlerinden elde edilen kazançların tamamı, üretilen ürünlerin yurt içine ya da yurt dışına satılıp satılmadığına bakılmaksızın kurumlar vergisinden istisnadır.

Serbest Bölgeler Kanunu’nun geçici 3. maddesinde yapılan düzenleme ile, serbest bölgelerde faaliyet gösteren kuramların münhasıran yurt dışına yaptıkları satışlardan (ihracattan) elde ettikleri kazançların istisna olması, yurt içine yaptıkları satışlardan elde edilen kazançlara tanınan istisnanın ise kaldırılması sağlanmıştır.

Söz konusu değişiklik, 01.01.2025 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Borcu Yoktur Yazısının Kapsamına Mahkeme Kararları ve İcra Dairelerinin Ödeme veya İcra Emirleri Üzerine Yapılacak Ödemeler de Dahil Edilmiştir

“Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun”un 22/A maddesinde yer alan, bazı ödeme ve işlemler sırasında Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerine vadesi geçmiş borcun bulunmadığına ilişkin belge arama zorunluluğu getirilmesine ilişkin düzenleme kapsamına, mahkeme kararları ve icra dairelerinin ödeme veya icra emirleri üzerine yapılacak ödemeler de dahil edilmiştir.

Söz konusu değişiklik, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 

Yurtdışı Çıkış Harcı Artırılmıştır

“Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanun ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 1. maddesinde yapılan değişiklik ile, halihazırda 150 TL olarak uygulanan yurt dışına çıkış harcı 500 TL olarak belirlenmiş olup, bu tutar her yıl yeniden değerleme oranında artırılacaktır.

Söz konusu değişiklik, 12.08.2024 tarihinde (Kanunun yayımını izleyen onuncu günde) yürürlüğe girecektir.

Bazı Tütün Mamullerinden Asgari Maktu ÖTV Tutarının %20’sine Kadar Alınmakta Olan Maktu ÖTV Tutarına İlişkin Sınırlama Kaldırılmıştır

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Kanunu’nun ÖTV oran ve tutarlarının belirlenmesine ilişkin Cumhurbaşkanı’na verilen yetki maddesinde (12/2.b) yer alan “tutarın %20'sine tekabül eden” ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.

Sözü edilen değişiklik ile, ÖTV Kanunu’na ekli (III) sayılı listenin (B) cetvelinde yer alan bazı tütün mamullerinden alınmakta olan maktu vergi tutarına ilişkin asgari maktu vergi tutarının %20'sine kadar olan sınırlama kaldırılmış, birim ambalajda bulunan mamul için alınacak asgari maktu vergi tutarı kadar maktu vergi alınabilmesi konusunda Cumhurbaşkanı’na yetki verilmiştir.

Söz konusu değişiklik, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

ergi Davalarında İstinaf ve Temyiz Uygulamalarında Değişiklik Yapılmıştır

“İdari Yargılama Usulü Kanunu”nun 46/b. maddesi uyarınca, Danıştay dava dairelerinin nihai kararları ile bölge idare mahkemelerinin konusu 100.000 TL’yi (2023 yılı için 581.000 TL’yi) aşan vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan davalar Danıştay’da temyiz edilebilmekteydi. Bununla birlikte, 13.10.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 26.07.2023 tarihli ve E.2023/36 K.2023/142 sayılı Anayasa Mahkemesi (AYM) Kararı ile, temyize tabi kararların belirlenmesine ilişkin parasal sınır her yıl güncellenmesine karşılık hangi tarihteki parasal sınıra göre temyiz yoluna başvurulabileceği konusunda kanunda açık düzenleme bulunmaması ve itiraza konu hüküm ile belirlenen tutarın altında kalan davalarla ilgili olarak bölge idare mahkemelerinin ilk derece mahkemesi kararlarını kaldırmak suretiyle ilk kez davacılar aleyhine vermiş olduğu kararlarda temyiz yolunun kapalı olması hususlarının anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle ilgili düzenlemenin iptaline karar verilmişti.

Benzer gerekçelerle, Kanun’un istinaf kanun yoluna başvurulabilecek kararların belirlenmesine yönelik parasal sınırı düzenleyen 45/1. maddesinin 2. cümlesi de 26.11.2023 tarihli ve E.2023/81, K.2023/184 sayılı AYM kararıyla iptal etmişti. 

Bu defa, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen hükümleri yeniden düzenlenmiştir. Buna göre;

• Konusu (2024 yılı için) 31.000 TL’yi geçmeyen; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemlere karşı açılan iptal davaları hakkında idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı istinaf yoluna başvurulamayacaktır.
• Konusu (2024 yılı için) 920.000 TL’yi aşan; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan davalar temyiz edilebilecektir.
• Konusu (2024 yılı için) 270.000 TL’yi aşıp 920.000 TL’yi aşmayan; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan ve istinaf kanun yolu incelemesinde kaldırma kararı üzerine yeniden karar verilen davalar temyiz edilebilecektir.
• Kanunda öngörülen parasal sınırlar; her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak yeniden değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılmak suretiyle uygulanacaktır. Bu şekilde belirlenen sınırların 1.000 TL’yi aşmayan kısımları dikkate alınmayacaktır.
• Duruşma yapılmasının zorunlu olduğu davaların belirlenmesinde davanın açıldığı; 45 ve 46. maddeler uyarınca istinaf veya temyiz yoluna başvurulabilecek kararların belirlenmesinde ise ilk derece mahkemesi veya bölge idare mahkemesince nihai kararın verildiği tarihteki parasal sınır esas alınacaktır. Ancak nihai karar tarihinden sonra parasal sınırlarda meydana gelen artış, bölge idare mahkemesinin kaldırma veya Danıştayın bozma kararı üzerine yeniden bakılan davalarda uygulanmayacaktır.

Söz konusu değişiklik, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun’da Yapılan Değişiklikler

7524 sayılı Kanun ile, sosyal güvenlik mevzuatında yapılan değişiklikler aşağıda özetlenmektedir:

• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan ve tamamı işverenler tarafından ödenen kısa vadeli prim oranı %2’den %2.25’e yükseltilmiştir. Söz konusu değişiklik 01.09.2024 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ek 19. maddesinin birinci fıkrasında yer alan en düşük emekli aylığı 10.000 TL’den 12.500 TL’ye yükseltilmiştir. Söz konusu değişiklik 01.09.2024 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.
• EYT kapsamında emekli olan ve 30 gün içerisinde aynı işyerinde SGDP’li olarak çalışmaya devam edenler için getirilen 5 puanlık Hazine teşviki ise kaldırılmıştır. Söz konusu değişiklik 2024 yılı Temmuz ayı ödeme döneminden itibaren uygulanmak üzere Resmi Gazete’de yayımlandığı 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

“7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un Resmi Gazete’de yayımlanan orijinal haline buradan ulaşabilirsiniz.

                                                                                                            Saygılarımızla.