Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunca Gözetim Önlemleri Nedeniyle Fazladan Ödenen Vergilerin İadesi Talebinin Hukuka Uygun Olduğu Yönünde Karar Verilmiştir

26.06.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’nun E.2020/1 K.2020/1 sayılı Kararı” ile, gözetim uygulamasına tabi olan ancak gözetim belgesi bulunmayan eşyanın kıymetinin ilgili gözetim önlemi çerçevesinde yükseltilerek (yurt dışı gider olarak gümrük kıymetine eklenmesi yoluyla) fazladan ödenen verginin geri verilmesi hususunda bölge idare mahkemesi dava daireleri arasında oluşan karar aykırılığının giderilmesi istemi değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirme sonucunda, ithal edilen eşyaya ilişkin gözetim önlemleri nedeniyle fazladan ödenen vergilerin Gümrük Kanunu’nun 211. maddesi kapsamında iadesi talebinin hukuka uygun olduğu yönünde aykırılığın giderilmesine karar verilmiştir.

Söz konusu Kararın gerekçesinde belirtilen hususlar aşağıdaki bilgilerinize sunulmaktadır.

1. GÜMRÜKTE ALINAN VERGİLERİN İADESİ İÇİN İADE GEREKÇESİNİN AÇIK VE İDARİ İŞLEME GEREK KALMAKSIZIN ANLAŞILABİLİR OLMASI GEREKİR

Yürürlükten kaldırılan 1615 sayılı Gümrük Kanunu’nun 87. maddesi ile ilgili olarak, Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu’nun 02.07.1966 tarih ve E:1965/13, K:1996/6 sayılı Kararı ile, tahsil olunan gümrük vergilerinin anılan madde uyarınca geri verilebilmesinin, yanlışlıkla veya fuzulen tahsil olunduklarının açıkça anlaşılması koşuluyla olanaklı bulunduğu yolunda aykırı içtihatlar birleştirilmiştir.

Bu bakımdan 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun benzer hükümler taşıyan 211. maddesinin uygulamasında da, iadesi istenen gümrük vergilerinin kanunen ödemelerinin veya tahakkuk ettirilmelerinin gerekmediğinin açıkça herhangi bir inceleme, araştırma ve yoruma gerek olmaksızın anlaşılabilir olması koşulunun aranması gerekmektedir.

2. GÖZETİM UYGULAMASI KORUNMA TEDBİRİ OLMAYIP SADECE İLGİLİ EŞYANIN İTHAL SEYRİNİN TAKİP EDİLMESİ AMACIYLA UYGULANMAKTADIR

Gümrük Kanunu’nun 24, 25 ve 26. maddeleri ile GATT’ın VII. maddesinin Uygulamasına İlişkin Anlaşmanın 17. maddesinde yer alan hükümlerin birlikte değerlendirilmesinde, ithal edilen eşyanın gümrük kıymetinin belirlenmesinde, öncelikle, satış bedelinin esas alınması, satış bedelinin esas alınması için gerekli koşulların mevcut olmadığının tespit edilmesi halinde de sırasıyla diğer yöntemlere başvurulması gerektiği; ayrıca Gümrük İdaresi’nin, beyanın doğruluğunu tespit amacıyla her zaman, her türlü bilgi ve belgeyi inceleyerek değerlendirme hak ve yetkisinde sahip bulunduğu sonucuna ulaşılmaktadır.

İthalatta uygulanacak gözetim ve koruma önlemleri 25.02.1995 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “1995/6525 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı” ile onaylanan Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması’nın ekinde yer alan ve bu anlaşmanın ayrılmaz parçasını teşkil eden Korunma Tedbirleri Anlaşması ile Türk mevzuatındaki yerini almıştır.

Ticaret Bakanlığınca yerli üreticilerin talebi üzerinde veya re’sen, belli bir malın ithalatının, o malın yerli üreticileri ve ülke ekonomisi üzerinde olumsuz sonuçlar doğurup doğurmadığının tespit edilmesi amacıyla incelemeye başlanılarak, inceleme sonucunda gözetim uygulaması öngörülebilmektedir.

Gözetim uygulaması başlatılması durumunda, herhangi bir korunma tedbirinden söz edilemez. Yani bu aşamada, o malın ithalatında herhangi bir kısıtlama, vergi oranlarında artış, eşik kıymet belirlenmesi veya ek mali yükümlülük uygulaması söz konusu olmamaktadır. Sadece bir malın ithalatında, yerli üreticilerin zarar görmesine sebebiyet verilebilecek miktarda artış olup olmadığının belirlenebilmesi için o malın ithal seyrinin izlenmesi amaçlanmakta ve bu amacın gerçekleştirilebilmesi için o malın ithalatında İthalat Genel Müdürlüğünce düzenlenen bir gözetim belgesi ibrazı zorunluluğu getirilmektedir.

3. GÖZETİM UYGULAMASIYLA GÜMRÜK VERGİSİ EK TAHAKKUKU YAPILAMAYACAĞI GİBİ BU UYGULAMA GÜMRÜK KIYMETİNİ BELİRLEME YÖNTEMLERİNDEN BİRİ DEĞİLDİR

Gözetim belgesinin ibraz zorunluluğu, o malın belli bir değerin altında kıymetle ithal edilmek istenmesi durumuna münhasır olup, gözetim önlemi uygulamasına karar verilen eşyanın, belirlenen bir kıymetin altında ithal edilmek istenilmesi halinde sadece “gözetim belgesi” ibrazı zorunluluğu getirilmiştir. Bunun dışında, anılan zorunluluğa uyulmaması Gümrük Kanunu hükümlerine göre ek tahakkuk yapılmasını gerektirir bir durum değildir.

Öte yandan, İthalatta Gözetim Uygulamasına İlişkin Tebliğlerde belirtilen birim kıymet, eşyanın Gümrük Kanunu hükümlerine göre belirlenmiş gerçek satış bedeli değildir.

Bu nedenle, gözetim önlemlerinin hukuka aykırı uygulanması suretiyle fazladan ödenen vergilerin Gümrük Kanunu’nun 211. maddesi kapsamında iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair karara vaki itirazın reddi yolunda tesis edilen işlemlerde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

4. KARŞI OYLAR

Yukarıda belirtilen Karar oy çokluğuyla alınmış bulunmaktadır. Karşı oyların gerekçeleri aşağıdaki gibidir:

• Gözetim belgesine tabi eşya için gözetim belgesi alınması amacıyla Ticaret Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğüne başvuruda bulunup bulunulmadığı; şayet bulunulduysa buna ilişkin olarak tesis edilen idari işlemin hukuka uygun olup olmadığı değerlendirilerek sonuca ulaşılması gerekmektedir.
• Gözetim belgesine tabi eşyanın gümrük kıymetinin bilerek/istenerek gözetim belgesinin alınmasına gerek kalmayacak tutarda yükseltilerek bu kıymet üzerinden hesaplanan vergiler ödenmiş olup, iade gerekçesi olarak belirlenen hata unsuru oluşmadığından iade talebinin reddine dair işlemlerde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Saygılarımızla.