İhracata Yönelik Vergi Avantajları

16.07.2024'te yayımlanan Centrum Time dergimizin 18. sayısında yer alan bu makalemize ve diğer içeriklere buradan ulaşabilirsiniz.

İhracat, ülkeye döviz giriş sağlaması nedeniyle özel önem taşıyan bir ekonomik faaliyet olup, vergisel avantajların yanında her ülkede ulusal ve uluslararası ticaret sisteminin verdiği imkan ve sınırlar ölçüsünde desteklenmektedir. Bu kapsamda, ihracat ile ilgili işlemlere ilişkin olarak ihracat faaliyeti ile iştigal olan kurum ve kuruluşlara ilgili kanun hükümleri uyarınca belirli şartlar dahilinde vergisel avantajlar sağlanmaktadır.

Firmaların uluslararası rekabet ortamında küresel piyasadaki paylarını artırabilmelerinde vergisel avantajlar önem arz etmektedir.  Diğer yandan, mal veya hizmet ihracatı faaliyetinin makroekonomik göstergelere etkisi yadsınamaz. İşsizlik, döviz kuru, fiyatlar genel düzeyi ve dış ticaret açığı gibi etkileri müspet anlamda pozitif olduğu birçok ekonometrik testler ile ortaya konulmuştur.

Ancak makalemizde, mevzuat çerçevesinde ihracat faaliyetine yönelik vergisel açıdan sağlanan avantajlara değinilecek olup akabinde son bölümde genel başlıklar halinde ilgili kurumlarca sağlanan destek ve teşviklere değinilecektir.

İhracatta KDV İstisnası

a) İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye'de verilen roaming hizmetleri,[1]

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun yukarıda belirtildiği üzere, 11/1-a maddesine müteallik ihracata konu olan mal veya hizmet teslimleri KDV yönünden vergiden müstesnadır.

İhraç Kayıtlı Teslimlerde KDV İstisnası

c) İhraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur.

Söz konusu malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halinde, tecil edilen vergi terkin olunur.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun yukarıda belirtildiği üzere, 11/1-c maddesine istinaden ihraç kaydı ile satın alınan mallara ait KDV indirime konu edilmeyecek olup, 1 no’lu KDV beyannamesinde indirimler satırında gösterilmeyecektir. Diğer yandan, mezkur maddeye müteferri ihraç kaydı ile satılan mallara ait vesikada yer alan KDV, 1 no’lu KDV beyannamesinde yer alan ‘’İhraç Kaydıyla Teslimlere Ait Bildirim’’ kulakçığında yer alan satırda göstermek kaydı ile ödemeye konu edilecektir. Diğer yandan indirimler bölümünde de ödemeye konu olan KDV tutarı indirime konu edilerek ödenecek KDV tutarından düşülecektir.

İhracatta Özel Tüketim Vergisi İstisnası

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 5. Maddesine göre ihracat kapsamında teslime konu olan malların Özel Tüketim Vergisi kapsamına girmesi, mezkur kanunun ekli listesinde yer alması ve aynı zamanda ilgili kanunda yer alan gerekli koşulları sağlaması kaydı ile yurtdışı mukimi firmalara teslim edilen ve e Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinden çıkan mallara ÖTV’den istisnadır. Diğer yandan, Özel Tüketim Vergisi mükelleflerinden ihracata konu mal teslimi kapsamında tahsil edilen vergiler de ihracatı gerçekleştirilen mükellef kuruma, gerekli şartların sağlanması kaydıyla, iade edilmesi gerekecektir.

İhracatta Damga Vergisi ve Harç İstisnası

488 sayılı Damga Vergisi Kanununun ek 2. maddesi ve 492 sayılı Harçlar Kanununun ek 1. maddeleri çerçevesinde ihracat faaliyetleri ve yurda döviz girişini sağlayanlar işlemler Damga Vergisi ve Harçlardan müstesna tutulmuştur.

İhracat ve Diğer Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulama Genel Tebliği 2. Bölümünde yer alan İstisnanın Kapsamı ve Uygulama Esasları başlığında yer alan 4. maddeye müteallik olarak aşağıda sayılan ihracat ve ihracata ilişkin olduğu ilgili vesikalar ile tevsik edilen haller;

1. İhracat karşılığı yapılacak ödemeler (ihracatın finansmanında kullanıldığının tevsiki kaydıyla prefinansman, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu çerçevesinde yapılan ödemelere ilişkin taahhütnameler ile temliknameler ve Sosyal Güvenlik Kurumu prim borçları ile genel bütçeli idarelere olan borçların mahsubu dâhil),
2. İhracattan doğan alacağın ihracatçı tarafından temliki,
3. İhracat bağlantıları için düzenlenecek anlaşmalar,
4. Transit ticarete konu malın satın alınması ve satılması,
5. Tedarik edildikleri şekliyle ihraç edilmek üzere mal alımı,
6. 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 131. maddesine istinaden ithalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi ambalaj malzemesi ithali ile kati ihraç edilen mallara ait ambalaj malzemesinin geçici ihracı ve ithali,
7. Dahilde işleme izni kapsamında iznin geçerli olduğu süre içerisinde yapılan ithalat,
8. Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında belgenin geçerli olduğu süre içerisinde yapılan ithalat veya yurtiçi alımlar,
9. Gerçekleştirilen mamul ürün ihracatı karşılığı olarak bu ürünlerin üretiminde kullanılan girdilerin Toprak Mahsulleri Ofisinden veya Şeker Kurumu’nca tespit edilen şeker fabrikalarından alımı, ile ilgili işlemler harçtan ve bu işlemler nedeniyle düzenlenen kâğıtlar (gümrük idarelerine verilen beyannameler dâhil) damga vergisinden istisna olacaktır.

Diğer yandan mezkur tebliğin Diğer döviz kazandırıcı faaliyetler başlığında yer alan 5. Maddesi kapsamında Vergi, Resim, Harç İstisnası Belgesine bağlanan diğer döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin işlemler nedeniyle, belgenin geçerlilik süresi içerisinde belgede yer alan tutarla sınırlı olmak kaydıyla, düzenlenen kâğıtlara damga vergisi, yapılan işlemlere harç istisnası uygulanır.

İhracatta Kurumlar Vergisi/Gelir Vergisi Avantajları

14.05.2022 tarih ve 31835 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 20 sıra no’lu Genel Tebliği’ne müteallik, 01.01.2022 tarihinde itibaren, mal veya hizmet ihracatı yapan mükelleflerin münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançlara kurumların kurumlar vergisi oranını 5 puan indirimli şekilde uygulayacaktır.

Başlangıçta 7351 sayılı kanunla 22.01.2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren indirim puanı 1 iken, 7456 sayılı Kanunla 2023 yılı ve izleyen yıllarda elde edilen kazançlara uygulanmak üzere indirim puanı 5 olarak belirlenmiştir.

Halihazırda mezkur tebliğde yer alan koşulların sağlanması kaydı ile, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nu  32/7 maddesi kapsamında münhasıran ihracattan elde edilen kazançlarına 5 puanlık indirim uygulanmak sureti ile vergilendirilecektir.

Hizmet İhracatında İndirim Uygulaması

7491 Sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 28.12.2023 tarihli ve 32413 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girerek, 1/1/2023 tarihinden itibaren elde edilen gelirler ve kazançlara uygulanmak üzere, Kurumlar Vergisi Kanununun 10/1-ğ maddesi uyarınca Türkiye'de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye'de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, veri saklama hizmetleri ve ilgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak verilen eğitim ve sağlık hizmetleri  alanlarında faaliyette bulunan ve Türkiye'de yerleşmiş olmayan üçüncü kişilere hizmet veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarının %80'i kurum kazancının tespitinde vergi matrahından düşülebilecektir.

İlgili istisna ve indirimden faydalanılabilmesi için hizmet ihracatına müteallik vesikanın yurtdışı mukimi üçüncü şahıslara düzenlenmiş olması gerekmektedir. 

İhracat Faaliyetinden Doğan KDV İadesi

İhracat faaliyeti ile iştigal eden firmaların Türkiye’de yerleşik olmayanlara gerçekleştirmiş oldukları mal veya hizmet tesliminden doğan iade hakkı oluşabilmektedir. Söz konu iade KDV teslime konu malların  üretimi, iktisabı, muhafazası ve teslimi; hizmet işlemlerinde ise ifa edilen hizmetin meydana getirilmesi ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan harcamalar nedeniyle yüklenilen KDV’den oluşmaktadır. İhracattan doğan KDV iadesinin gerçekleşmesi için öncelikle fiili ihracatın gerçekleşmesi ve ihracat prosedürünün tamamlanması gereklidir. 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 11/1-a kapsamında gerçekleştirilen mal veya hizmet ihracatında ilgili teslimin ihracat teslimi sayılması için,

- Teslimin yurt dışındaki bir müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılması veya malların yetkili gümrük antreposu işleticisine tevdi edilmesi,

- Teslim konusu malın Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye ulaşması ya da yetkili gümrük antreposuna konulması

gerekmektedir.

Tam istisna kapsamında olan bu teslimler dahilinde, teslime konu; mal veya hizmetin bünyesine giren KDV’nin, mükellef kurumun Sonraki Döneme Devreden KDV tutarının bulunması şartı ile, yüklenilen KDV hesaplanması sureti ile KDV Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca vergi dairelerine sunulan bilgi, belge ve raporlarla şirketler tarafından iade olarak alınabilmektedir.

2024 yılı için Gelir İdaresi Başkanlığının 5.1.2024 tarihli duyurusu ile, 2023 hadlerinin yeniden değerleme oranında (%58,46) artırılması sonucunda iade limitleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir.

-2024 yılına ilişkin nakden iadelerde 239.000,00-TL’ ye kadar YMM raporu aranmaz,

-Aşması halinde 2.405.000,00-TL’ye kadar olan kısım Tam Tasdik Raporu kapsamında nakden alınabilmesi mümkün iken,

-Bu tutarı aşan nakit iadeler münhasıran vergi incelemesi ile alınabilecektir.

İhracat işleminin gerçekleştiği veyahut gümrük beyannamesinin kapanarak ilgili döneme ait KDV beyannamesinde, 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 11/1-a maddesi kapsamında gerçekleştirilen mal veya hizmet ihracatı teslim ve hizmet tutarları ve Yüklenilen KDV tutarı 1 no’lu KDV beyannamesinde ilgili satırlara girilerek iadesi talep KDV tutarının nakden veyahut mahsuben iadesi yapılabilecektir. 

İhracatta Dahilde İşleme Rejimi Desteği

Dahilde İşleme Rejimi, ihracata konu ürünlerin üretilmesi için gerekli olan girdilerin ithalat yolu ile temininde gümrük muafiyeti ve yurtiçi temininde de tecil-terkin yolu ile 3065 sayılı KDV Kanunun geçici 17. maddesine müteallik mezkur kanunun 11/1-c hükümleri uygulanarak KDV muafiyeti sağlayan bir ihracat uygulamasıdır. Dahilde İşleme Rejimi kapsamında 2 uygulama mevcuttur.

Dahilde İşleme İzni

Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca düzenlenerek temin edilen, 2006/12 sayılı Dahilde işleme Rejimi Tebliği’ne istinaden, ihracat faaliyeti maksadıyla yurtiçi ve ithalat işlemlerindeki alımlara imkan sağlayan belgeye denir.

Dahilde İşleme İzin Belgesi

ilgili gümrük idaresine elektronik ortamda müracaat edilerek ihracat faaliyeti amacı ile gümrük muafiyetli ithalata imkan sağlayan izne denir.

İhracat konu olacak ürünlerin maliyetlerinin oluşmasında kullanılan hammadde, yarı mamul, mamul ve diğer malzemeler gibi girdilerin bu rejim sayesinde gerek yurtiçi teminlerinde tecil-terkin yolu ile KDV’den müstesnadır gerekse de ithalat yolu ile teminde gümrük vergisi müstesnadır.

Diğer yandan dahilde işleme rejiminde şartlı muafiyet sistemi ve geri ödeme sistemi olmak üzere iki adet tedbir bulunmaktadır.

Şartlı Muafiyet Sistemi

İhraç edilecek ürünlerin üretiminde kullanılan hammadde, yarı mamul, mamul ve diğer malzemelerin ithalatı esnasında doğan vergilerin teminata bağlanarak ithal edilmesi ve üretim sonucunda elde ürünlerin ihraç edilmesinden sonra alınan teminatın iade edilmesidir.

Geri Ödeme Sistemi

İhraç edilecek ürünlerin üretiminde kullanılan hammadde, yarı mamul, mamul ve diğer malzemelerin ithalatı esnasında doğan gümrük vergisi, KDV, ÖTV, Fonlar (Çevre Katkı Fonu hariç), Anti-Damping vergilerinin ilgili ürünlerin ihracatının gerçekleşmesi durumunda iadesini ifade etmektedir.

İthalat sırasında ödenen vergilerin geri alınması için Dahilde İşleme izin belgesinin ihracat taahhüdünün kapatılması ve bunu müteakip 3 ay içinde müracaatının yapılması gerekmektedir.

İhracat Faaliyetine İlişkin Yurtdışı Kaynaklı Dövizlerin Türk Lirasına Dönüştürülmesinde Döviz Dönüşüm Desteği

26 Ocak 2023 tarih ve 32085 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Firmaların Yurt Dışı Kaynaklı Dövizlerinin Türk Lirasına Dönüşümünün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ ile mükellef kurumların yurtdışı mal veya hizmet teslimlerine ilişkin olarak yurda getirdikleri dövizin en az % 40’nı TCMB’na satılmasından sonra getirilen dövizin kalan kısmının dönüşüm kuru üzerinden vadeli TL mevduat hesabına ve katılma hesaplarına dönüştürülmesi durumunda ve TCMB’nca belirlenecek süre zarfında TCMB’na satılan tutardan daha fazla döviz alımı yapmama taahhüdünde bulunulması şartıyla, taahhüt sahibi firmalara dönüşüm kuru üzerinden TL’na çevrilen tutarın %2 kadar döviz dönüşüm desteği sağlanmaktadır.

İhracatta Götürü Gider Uygulaması

Gelir Vergisi Kanunu 40/1. maddesi uyarınca ihracatçılar ‘’İhracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler’’ hükmü uyarınca götürü gider işlemi uygulayabiliyorlardı.

Ancak bu uygulama 28.12.2023 tarih ve 32413 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan 7491 sayılı Kanunun 9. Maddesi ile, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.

Diğer Hususlar

Ayrıca ihracat faaliyetinin vergisel avantajlarının yanında bu faaliyete istinaden belirli destek ve teşvikler vardır. Bu destek ve teşvikler kısa genel başlıkları ile aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.

1. Yurtdışı Pazar Araştırması Desteği
2. Rapor ve Yurt Dışı Şirket Alım Desteği
3. Sektörel Ticaret Heyeti ve Alım Heyeti Programları Desteği
4. E-ticaret Sitelerine Üyelik Desteği
5. Pazara Giriş Belgeleri Desteği
6. Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi
7. Alıcı Kredisi ve Sigorta Tazmin Desteği
8. Fuar Katılım Desteği
9. Yurt Dışı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi
10. Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve Turquality’nin Desteklenmesi
11. Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımları

Sonuç

İhracat faaliyeti ile iştigal eden firmaların KDV, Kurumlar Vergisi/Gelir Vergisi ve diğer kanun hükümleri kapsamında sağlanan vergisel avantajlar sayesinde firmalar açısından rekabet gücünü artırarak dünya pazarında yer alması açısında önem arz etmektedir. Diğer yandan ihracat faaliyeti sayesinde istihdam yaratılması, dış ticaret açığının kapatılması, döviz kurunun azalması, ihracat faaliyetinde uzmanlaşılması vb. makroekonomik göstergeleri katkısı kaçınılmaz olacaktır.

Şirketlerin özellikle KDV ve Kurumlar Vergisi/Gelir Vergisi açısından ihracat faaliyetlerine istinaden gerek KDV yönünden gerekse de ödeyecekleri Kurumlar/Gelir Vergisi  yönünden sağlanan vergisel avantajlarla sayesinde döviz kazandırıcı faaliyetleri artacak ve firmaların artan bu faaliyeti sayesinde de vergi gelirlerinin de artacağı düşüncesindeyiz.

Diğer yandan özellikle ihracat faaliyetlerinden kaynaklı 5 puanlık indirimin hesaplanması hususunda gider ve maliyet unsurlarının ayrı hesaplarda izlenmesi konusunun önem arzı ettiği önemle vurgulamakta fayda var. Ancak bu durumun tespitinin mümkün olmaması halinde ise müşterek genel giderlerin, indirim kapsamında olan ve olmayan faaliyetler arasında uygun bir dağıtım anahtarı ile dağıtılabileceği belirtilmiştir. Uygun dağıtım anahtarının ne olabileceği konusunda örnek verilmemekle birlikte, gider veya maliyet kalemlerinin özelliğine göre mükelleflerin serbestçe dağıtım yapabilecekleri açıktır.

Yurt dışına ürün satışı yapan firmaların ürün bedeline ek olarak KDV ödemeden satın alım işlemi yapmalarını sağlar. İhracat yapan firmalar, bu sayede satış işlemlerini daha düşük maliyetlerle gerçekleştirebilir. Söz konusu fatura, imalatçılar açısından da avantajlıdır.

KDV, mal ve hizmet alımları sırasında tüketicinin ödediği bir vergidir. İhracat yapıldığında ise, bu ürünler yurt dışına çıktığı için, ödenen KDV'nin iadesi gündeme gelir. İhracatta KDV iadesi, işletmelerin finansal yükünü hafifletir ve nakit akışını olumlu yönde etkiler.

Tüm mal ihracatı işlemleri kapsamındaki teslimlere istinaden aktedilen sözleşmelerden doğan damga vergisi için herhangi bir hesaplama işleminin yapılmamasına gerek olmayacaktır. Diğer yandan Dahilde İşleme  İzin Belgesi kapsamındaki yurtiçi ve yurtdışı alımlar nedeniyle düzenlenen kağıtlar için de aynı şekilde damga vergisi ödenmesine gerek yoktur.

İhracatı arttırmak, ihraç ürünlerine uluslararası piyasalarda rekabet gücü kazandırmak ve ihraç pazarlarını geliştirmek maksadı ile ihracat, ihracat sayılan teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde vergi, resim ve harç belgesi ile sağlanan istisna önem arz etmektedir.

İhracat faaliyeti iştigal olan firmalara %2’lik dönüşüm desteği yüksek döviz kurunun enflasyon karşısında durumuna katkısı olacaktır. Pek tabi bu noktada dönüşüm kurunun ne olacağı noktasında firmaların takibi kaçınılmaz olacaktır.